‘Rebecca kijkt mij recht in mijn ogen aan en laat voor mijn voeten het bord vallen’

Tijdens mijn werk als verpleegkundige in de gehandicaptenzorg maak ik kennis met Rebecca. Rebecca is een vrouw van middelbare leeftijd met een ernstig verstandelijke beperking en is gediagnosticeerd met schizofrenie.

Mensen met schizofrenie kunnen last hebben van wanen en hallucinaties. Zij ruiken, voelen en horen dingen die er niet zijn, vooral stemmen en onzichtbare dingen en/of personen. Zo’n stem geeft bijvoorbeeld commentaar, advies of opdrachten. Sommige mensen met schizofrenie geven antwoord op deze stemmen. Voor de buitenwereld is het dan net of ze in zichzelf praten.

Ook desorganisatie is passend bij schizofrenie. Dit houdt in dat deze mensen een onvermogen hebben om orde aan te brengen. In de kamer van Rebecca is dit ook zichtbaar; ze is een verzamelaar en omdat zij op een gesloten afdeling woont waar vrij weinig te vinden valt, steelt Rebecca van medecliënten. Ook rooft ze de koelkasten in de algemene huiskamer leeg en steelt ze wel eens van begeleiders die hun spullen laten slingeren, van telefoons tot sleutels, niets is veilig in de buurt van Rebecca.

Als ik vroeg in de morgen de slaapkamer van Rebecca in kom om haar te wekken, komt mij een onaangename lucht tegemoet. Het is een lucht van zweet, ontlasting en urine, vermengd met iets dat lijkt op rottend eten. Rebecca ligt in bed en kijkt geïrriteerd naar mij. Door haar blik is het mij meteen duidelijk dat Rebecca een ochtendhumeur heeft. ‘Ga weg. Ik wil slapen. Ben de hele nacht wakker geweest om te feesten met alle mensen in deze kamer. Kijk maar naar de radio, die heeft de hele nacht aangestaan’, zegt Rebecca. Ik besluit om geen verdere vragen te stellen over haar zogenaamde nachtelijke feestje en over de onaangename lucht die ik ruik, en ik verlaat de kamer.

Een uurtje later kom ik Rebecca tegen in de huiskamer. Ze is aan het ontbijten in haar stinkende pyjama en als ze na het ontbijt wegloopt zonder haar spullen op te ruimen, spreek ik haar daarop aan. Rebecca is tenslotte prima zelfredzaam en de zorginstelling is geen hotel. Rebecca pakt haar bord op, kijkt mij recht in mijn ogen aan en laat voor mijn voeten het bord vallen. Kapot, in honderden stukjes. Ik bedenk me hoe ik hierop ga reageren. Vanbinnen lig ik in een deuk om de actie van Rebecca, maar dit laat ik haar niet merken. ‘Rebecca, waarom gooi je je bord kapot? Je gaat nu de stofzuiger halen en ruimt deze ravage zelf op.’ Rebecca schrikt zichtbaar van mijn reactie en probeert eerst nog te doen alsof het per ongeluk ging. Al snel heeft ze door dat ze écht zelf moet gaan stofzuigen en ze druipt met hangende schouders af naar de schoonmaakkast. Ze biedt na het stofzuigen haar excuses aan, pakt mijn hand vast en lacht op haar liefst naar mij.

De cliënten op deze afdeling kunnen ontzettend hilarisch en humoristisch zijn, maar ook dramatisch, agressief en theatraal. Maar al deze cliënten hebben een plekje in mijn hart gekregen en ik zal ze niet snel vergeten. Ook Rebecca is zo’n cliënt die ik de rest van mijn loopbaan zal blijven herinneren. Op deze momenten weet ik weer waarom ik dit werk doe.