'Maar wat voor privé heb je ook als je in een zorginstelling woont?'

Even een vraagje hè, hoe vaak doe jij 'het' nog per week?

Dat is, beste mensen, de prangende vraag die ons bezighoudt. Wat is het gemiddelde aantal keren seks wat een koppel (of niet) per week heeft? Als je daar voor jezelf even over nadenkt... bedenk dan dat er mensen zijn die wellicht NOOIT intiem kunnen zijn vanwege een medische of psychische aandoening. Veel mensen die in een zorginstelling wonen moeten seksualiteit en intimiteit vaarwel zeggen om de simpele reden dat er 

A) geen mogelijkheden toe zijn en B) omdat je lijf niet meer kan, maar je geest nog wel.

Voor veel mensen is dit een behoorlijke frustratie ongeacht de leeftijd, want bij onze ouderen is deze behoefte ook nog aanwezig.

Toen ik vele jaren geleden voor het eerst van de term (niet schrikken, hè) 'ziekenfonds hoer' hoorde, moest ik even bijkomen van de met een knipoog bedoelde term. Het was een sekswerker die gehandicapte mensen bij stond bij intimiteit. Zij (in dit geval) werd betaald uit een pgb en ja, waarom niet? Deze dame vertelde me over haar beroep en het zeer serieus nam om gehandicapte mensen intimiteit te laten ervaren. 

Het ging niet altijd om de 'daad', ook strelen, masseren of gewoon samen liggen hoorden daarbij.

Hoe meer deze vrouw me over haar werk vertelde, hoe meer ik er achter kwam dat er nog steeds een taboe op seks achter de instellingsdeuren heerst. In de gevangenis kennen we de zogenaamde 'pees-kamertjes' waar de gevangene - je raadt het al -  een moment samen mag zijn met zijn/haar partner. In de zorg is er altijd nog die schaamte en angst voor het onbekende.   

Maar wat voor privé heb je ook als je in een zorginstelling woont? Altijd kan er iemand binnen komen lopen. We kloppen wel op de deur, maar staan eigenlijk al gelijk binnen en als een bewoner naar een seksfilm wil kijken, voelen we ons niet op ons gemak. Veel medicijnen die ouderen gebruiken, zoals bloeddrukverlagers, medicatie met hormonen en antidepressiva/psychotica, kunnen tot impotentie leiden, maar dat wil niet zeggen dat daarmee de behoefte aan intimiteit weg is. 

De afgelopen week werd ik ingevlogen bij een casus waarbij een persoon op een PG-afdeling zich 'vergreep' aan verschillende medebewoner(s). Het was in dit geval over de grens en als afdeling heb je daar dan een taak in, want het betreft mensen waarvan de grenzen en/of het besef is aangedaan en dat maakt hen kwetsbaar. Ondanks dat het team begrip had voor de behoeften van de bewoner, moesten zowel deze persoon als de anderen in bescherming genomen worden vanwege die kwetsbaarheid.

En dan komt de vraag hoe je hier mee om moet gaan.

Betreft het hier de behoefte van één individu dat iemand 'lastig' valt, of gaat het tussen partners onderling of gaat het over bewoners onderling. En tot slot, in hoeverre is iemand bewust en in staat wel overwogen keuzes te maken. 

Dat maakt een groot verschil in de bejegening, want als het een gezonde behoefte betreft, kun je gaan denken in termen van 'faciliteren'.

Bij faciliteren kun je denken aan het betrekken van de partner, beeldmateriaal of een sekswerker. Ook al voelt dit ongemakkelijk. Maar als het grensoverschrijdend gedrag of desoriëntatie betreft moet je toch eerst op controle en preventie gaan zitten en daarna pas over faciliteren spreken. Bij aanhoudende parafilieën (hyperseksualiteit) is een overplaatsing soms nodig, en in uitzonderlijke gevallen wordt een libidoremmer ingezet, alhoewel dit in mijn opzicht het laatste redmiddel is.

Het is dus belangrijk dat je als team gaat uitzoeken wat de onderliggende drijfveer is bij de persoon en daar een plan van aanpak op zetten. 

Toen ik zelf nog in het verpleeghuis werkte was er een persoon die iedere avond naar seksfilms keek. En daar bleef het bij, want de arme ziel was niet in staat om meer te doen dan alleen kijken. En als je dan nachtdienst had en de film was afgelopen, tja, wat zei je dan? 'Was het leuk?, spannende film? Komt er een deel 2?'

Ik weet nog dat ik niet veel zei uit angst voor ongewenste opmerkingen, waar ik toen niet mee overweg zou kunnen. We spraken er onderling wel over, maar het ontbrak toen wel aan advies naar de medewerker.

Dus in deze wereld waarin de buitenwereld open is naar seksualiteit en intimiteit en alles bespreekbaar is, het dames en heren toilet niet meer bestaat en we hulpmiddelen bij de HEMA kopen en we iedere avond 'natuur' films op internet kunnen zien, kunnen we dit zorgaspect ook zonder taboe onder ogen komen.