Is het zwaar om in een hospice te werken?

Werken in de palliatieve terminale zorg: je ziet alleen maar mensen sterven, hoe kun je daar nou mee om gaan? Bij dood hoort verlies en gemis, verdriet en tranen, zowel van degene die komt te overlijden als voor hun naasten, hoe ga je om met al dat verdriet? Is het een gewenning?

Het zijn de vragen die ik krijg als men hoort dat ik in een hospice werk. Heel eerlijk gezegd wist ik ook niet zo goed waar ik aan begon toen ik vanuit de wijkverpleging in de hospice ging werken. Zou ik zoiets wel aankunnen? Nu verzorg je in de wijk ook soms mensen in de terminale fase die sterven, dus dat was niet geheel nieuw. Alleen maar met terminale mensen werken, ik had er geen weet van dat dit zo bijzonder zou zijn.

Er is één regel die alles omschrijft: 'Het leven is nergens zo intens, tastbaar en voelbaar als in de laatste levensfase'.

De dood voert niet de boventoon in een hospice, maar het leven. En bij iedere nieuwe gast die binnenkomt, word je een niet alleen een stukje meegenomen in het leven wat zij geleefd hebben, maar ook in het laatste stukje van hun leven. En omdat het leven nog maar kort is, is het heel intens. Zeker, er is verdriet, boosheid, teleurstelling en soms angst. Maar ook is er geluk, liefde, genieten, blijheid en zelfs lol en feestjes. Maar alles op een intense manier.

Een quote van een gast in de hospice: 'Ik ben zo dankbaar voor de liefde en zorg die jullie mij in het laatste stukje van mijn leven geven'. Dit was naar aanleiding van een eetbaar bloempje die op haar salade lag. Ze vond het hilarisch. Ze had nog nooit een bloem gegeten en vond het geweldig om dit mee te maken. Ze zei, met een serieus gezicht na het doorgeslikt te hebben: 'Meiden, ik zou jullie ook zeker aanraden om dit een keer in je leven te proberen. Maar daarna? Nooit meer!' De vrijwilliger en ik barstten in lachen uit om haar vieze gezicht en mevrouw genoot van het hele gebeuren.

Het leven gaat door, tot de dood volgt. De dood is ongrijpbaar, dus wordt er vastgehouden aan het leven. Dat is de laatste levensfase. En in deze fase zie je ook weer fases. Een fase van pijn, rouw en verdriet en soms zelfs ontkenning, groeiend naar de fase van berusting en acceptatie. De één doorloopt deze fases in een paar maanden en een ander weer in een week, dag of zelfs een nacht. Berusting en acceptatie, een afscheid nemen van het geleefde leven in dankbaarheid, het kunnen aanvaarden van de dood die nadert. De welbekende term 'het is goed'.

Het maakt je klein en dankbaar om een stukje te mogen meelopen in een stukje leven van de gasten van de hospice. Je maakt deel uit van een heel team mensen om de gasten heen. Een team van vrijwilligers, coördinatoren, een bestuur en verpleegkundigen dat zich inzet om deze gasten van het hospice een zo fijn mogelijk verblijf te geven. Zo wordt er gezorgd voor heerlijk eten, schone kamers, mooie tuinen voor een prachtig uitzicht, fijn gezelschap voor als de familie weg is. Altijd een luisterend oor of een schouder om bij uit te huilen, maar ook een grap of iets uithalen waardoor er een lach tevoorschijn wordt getoverd.

Als verpleegkundige houd je natuurlijk het ziekteproces in de gaten. Zo doen wij de persoonlijke zorg, de verpleegkundige handelingen en het aanreiken van medicatie. We observeren op symptomen zoals pijn, angst, verwardheid, onrust enzovoort en springen hierop in. Het is onze taak om de gast zoveel mogelijk comfort te bieden. En ook hier ben je weer onderdeel van een team van huisartsen, technisch verpleegpersoneel en apotheek. En als er dan nog vragen zijn? Dan staat er weer een telefonisch palliatief team klaar om te helpen met antwoorden.

In de nachtdienst sta je als verpleegkundige alleen. Maar ook dan heb je zo nodig back-up van de huisartsenpost, een collega van de acute dienst die altijd langs kan komen om je te helpen of het specialistisch team als er problemen zijn met verpleegtechnische zaken.

En zo kan ik alle vragen beantwoorden: je ziet niet alleen mensen sterven, maar mag deel uit maken van het meest intense stukje leven wat zij nog leven. Ik ben niet altijd verdrietig als iemand sterft, omdat ik deel uit mocht maken van de berusting en dankbaarheid/afscheid van hun geleefde leven. Ook de naasten hebben deze berusting bij hun geliefde ervaren en ondanks hun verdriet hebben ook zij berusting in het overgaan van hun geliefde naar een nieuwe wereld. Er is geen gewenning, want ieder leven, iedere laatste levensfase en iedere dood is niet hetzelfde.

Het enige zware wat ik ervaar, is het sterven in eenzaamheid. Dat ik degene ben die de hand vasthoud van iemand, zonder naasten om zich heen. Dat zij een geleefd leven, met al zijn ups en downs, moeten verlaten zonder een geliefde naast hun zijde. En ja, dan huil ik Soms meteen, soms in de auto als ik naar huis rij. Maar dan staat er altijd weer een team van lieve collega’s voor je klaar die je meteen bijstaan. Want ook zij maken dat mee. En als ik een gebeurtenis naar huis neem? Iets wat ik niet kan loslaten? Dan schrijf ik het van mij af en maak ik een verhaal, een bladzijde. Een laatste bladzijde uit een leven van een prachtig mens.

Dit is Esther:

Ik ben Esther en werk na 18 jaar in de wijk sinds 2019 als hospiceverpleegkundige bij Careyn DWO/NWN. Het werken in een hospice brengt mij veel ervaringen, bijzondere momenten, inzichten en emoties. Schrijven helpt me om te verwerken wat ik allemaal meemaak. Met het delen van mijn verhalen wil ik graag het taboe rond de laatste fase van het leven doorbreken. Want we praten er niet graag over, weten er niet veel van en willen er al helemaal niet aan denken. De laatste levensfase is echter niet alleen verdriet, maar net zoals in het ‘normale’ leven is er ook lachen, genieten, huilen, sarcasme, lol, boosheid en ja, zelfs feesten. Ik schrijf verhalen en gedichten om deze fase van het leven in het licht te zetten. Meer verhalen lezen? Klik hier voor mijn Facebookgroep: ‘De laatste bladzijde -hospice verhalen en gedichten-.'

De verhalen van hospiceverpleegkundige Esther zijn gebundeld in het boek 'De laatste bladzijde', dat je HIER kunt bestellen.