'De vijf fasen van ziekteverwerking'

De vijf fasen van ziekteverwerking

De vijf fases zijn ontleend aan de internationaal gerenommeerde sterfte onderzoeker Elisabeth Kubler Ross.

Fase 1: SHOCK

Als we de diagnose gekregen hebben, kunnen we niet bevatten wat we hebben gehoord. We geloven en hopen dat het een vergissing is. Misschien een foutieve laboratoriumuitslag? Je hebt altijd gezond geleefd. Waarom ik? Mogelijk is er geen pijn en daarom is het resultaat van het onderzoek niet met jezelf in verband te brengen. Mensen in de eerste fase spreken van een diep gat dat zich voor hen opent, ze staan voor een berg, de grond onder hun voeten trilt. Niets is meer geldig.

Fase 2: VERDRINGING

Wat ons leven is binnengedrongen, is te machtig voor ons. We kunnen het niet verkroppen. We vechten ertegen, willen het niet toegeven, ontkennen het misschien. Deze fase van verwarring met momenten van aarzelend begrip van de nieuwe werkelijkheid spaart ons tot op zekere hoogte. Het nieuws is te groot voor ons om allemaal tegelijk te begrijpen. In het heen-en-weer van onze gevoelens verwerken we het in kleinere stukjes. Hierdoor zijn ze geleidelijk makkelijker te integreren. 

Fase 3: WILDE GEVOELENS

We zijn boos, kwaad, woest, moedeloos, verdrietig alles tegelijk. Omvergeworpen door onze gevoelens kunnen we oneerlijk worden tegenover anderen. We zijn vreemden voor onszelf geworden, hebben onszelf verloren in de jungle, van extreme emoties kunnen ongeduldig onpeilbaar zijn en het anderen die ons willen helpen af en toe moeilijk maken. En dat doet ons vervolgens weer pijn. Ook de naasten en vrienden gaan door deze fase heen, ze worden immers zelf getroffen, zelfs als ze geen patiënt zijn. In zekere zin moeten ze een dubbele crisis doorstaan. Als wij als naasten begrijpen dat de soms onvriendelijke reacties om de crisis het hoofd te bieden, bij de ziekte horen, dan kunnen we er beter mee omgaan. Hier is het vooral belangrijk om geduld te hebben. 

Fase 4: HANDELEN EN ONDERHANDELEN

Nu ondernemen we actie. We pakken de ziekte aan. We proberen al het mogelijke in gang te zetten om de uitdagingen te overwinnen, zorgen voor het verkrijgen van informatie, praten met anderen verkennen alternatieve wegen. Misschien maken we een pelgrimstocht, praten we met God, zoeken we naar tekenen dat het goed zal aflopen. We willen een deal sluiten met het lot: als ik beter word, beloof ik dat ik... 

Fase 5: ACCEPTATIE

Geleidelijk slagen we erin om de ziekte emotioneel te verwerken. Beetje bij beetje vinden we wegen om een nieuw normaal te bereiken tenminste als het goed gaat. Soms werkt het niet omdat de acceptatie van een ziekte niet vanzelf gaat, het hangt af van verschillende factoren, vaak lopen patiënten vast in de eerste vier fasen en vinden ze geen uitweg, dan kan een tip soms hulp bieden, dit kan een motivatie zijn om de volgende stap te zetten en het nieuwe normaal te accepteren. Dat is in elk geval gezonder niet alleen voor de patiënt, maar ook voor zijn familie en vrienden.

Hoelang het duurt om de vijf fasen te doorlopen, verschilt van persoon tot persoon, patiënt tot patiënt. Het hangt er ook van af hoe ernstig de aandoening is of er tegenslagen zijn enzovoorts. Voor veel mensen is het een opluchting als ze zich niet langer overgeleverd hoeven te voelen aan hun chaotische gevoelens, maar een structuur kunnen zien: De chaos hoort bij crisismanagement. Ik ben op de goede weg, ook al voelt het op dit moment misschien niet zo. Zelfs als we een ziekte niet ongedaan kunnen maken kunnen we ermee leren leven en een nieuw normaal creëren.