Broeder Erwin - 'Zeker op een moment dat er afscheid genomen moet worden gaat dat aan je hart'

Ik weet het, het heeft lang geduurd, maar ik zat steeds op dit onderwerp te broeden. Het is geen makkelijk onderwerp. Er zijn zo veel kanten aan. In ieder geval, ik ben er nu aan toe om het te vertellen. Vaak verdraai ik de werkelijkheid een beetje zodat de casus niet herkend wordt. In dit geval gaat de casus niet over een cliënt, dus ben ik zo dicht mogelijk bij de waarheid gebleven.

De titel wist ik al heel lang. Is er familie? Ik had nachtdienst en mijn collega was net naar huis. Het ging al een tijdje niet goed met een cliënt. We wisten dat hij spoedig zou overlijden. De collega was dus net naar huis, maar ze had gezegd: 'als er iets is, bel me en ik kom.' Ik denk dat ze een half uurtje thuis geweest moet zijn, toen ik haar moest bellen. De cliënt was overleden...... De HAP-arts werd gebeld en daarna zouden we de nodige acties ondernemen. Mijn collega was er binnen een paar minuten en een tijdje later stonden de arts, mijn collega en ik op de kamer van de overleden cliënt. De HAP-arts bevestigde inderdaad dat de cliënt was overleden en vroeg toen: 'Is er familie aanwezig, want dan kan ik hen condoleren.' Mijn collega en ik keken elkaar aan en zeiden niets, maar onze ogen zeiden hetzelfde... en wij dan?

Nee, we zijn geen familie van de cliënten. We hebben een professionele band met de cliënten, maar - zeker in de gehandicaptenzorg - heb je ook een diepere band met je cliënten. In veel gevallen ken je je cliënt al een tijd (in sommige gevallen al bijna 40 jaar) en heb je al veel met de cliënt meegemaakt. Je kent zijn vreugdes, maar ook zijn verdriet. Je weet waar hij van geniet en waar hij bang voor is.

In sommige gevallen ben jij en je collega's, de enige of één van de weinigen, die de cliënt kent. Zeker op een moment dat er afscheid genomen moet worden gaat dat aan je hart.

Ik werk al bijna mijn werkzame leven op locaties waar oudere cliënten wonen. Ik heb dus al van verschillende bewoners afscheid moeten nemen. Iedere keer was dat een speciaal moment. In sommige gevallen kreeg ik het bericht per telefoon, in andere gevallen was ik erbij toen de cliënt hun laatste adem uitbliezen. Het is en blijft een moeilijk moment.

Een tijd geleden, in een cursus, hadden we het erover dat je toch wat afstand moet bewaren. Collega's vonden dat een professionele houding getoond moet worden, dus naar een cliënt op ziekenbezoek gaan in het ziekenhuis tijdens je vakantie dat moet je niet doen. Ik was en ben het er niet mee eens. Natuurlijk je moet voor jezelf zorgen en rustmomenten hebben, maar zorgen doe je ook met je hart.

Ik zit nu thuis in de bank en als ik in mijn kamer kijk dan zie ik een 1-persoons theepotje met kop staan. Ik drink zelf geen thee, maar het is van een cliënte waar ik contactpersoon van ben geweest. Op die manier blijft ze een beetje in mijn gedachten. Ik had een klik met haar en heb ook op haar begrafenis namens de woning afscheid van haar mogen nemen door een verhaal over haar voor te lezen. De familie heeft me daarvoor bedankt.

Je hoort me in dit verhaal eigenlijk alleen vanuit mezelf praten en je zult je afvragen en de familie? Natuurlijk, het hoort bij je beroep dat je de familie ondersteunt in deze moeilijke tijden. Dat doe je dan ook zo goed mogelijk, professioneel, maar vanuit een warm hart. Ik heb misschien Manu Keirse al eens genoemd. Prof. dr. em. Manu Keirse is klinisch psycholoog, doctor in de geneeskunde en DE autoriteit in België en Nederland als het om verdriet, verlies en de laatste levensfase gaat.

In een seminar wat ik bij hem heb gevolgd zei hij het volgende. Een verzorgster in het huis waar hij destijds werkte vroeg zich af of de familie had gevoeld dat hun overleden familielid ook door het personeel gemist werd. Of de familie zich gesteund voelde door haar. Manu antwoordde: 'Zeker, ze wisten het, maar toen ze de verzorgster twee rozen op de kist zagen leggen wisten ze het zeker. Het zit hem dus in de kleine tekens, maar toch. Voor de familie zijn het toch ankerpunten. Mijn opa en oma hebben beiden lang in een verpleeghuis gewoond. Toen ze op zeer korte tijd van elkaar kwamen te overlijden was de aanwezigheid van enkele verzorgenden, van de afdeling, bij de begrafenis hartverwarmend. Ze hadden de moeite genomen om eigen tijd vrij te nemen om afscheid te komen nemen.

Overigens, toen een aantal maanden geleden een cliënt overleed en de HAP-arts kwam, condoleerde hij ook ons. En dat vond ik heel fijn...