Blogger Verena: Het fenomeen ‘Codependentie’

Codependentie, een woord wat steeds meer aandacht krijgt in therapie en vaker opduikt via internet, die vaak samengaat met narcisme en verslavingen. Wat is het eigenlijk?

Codependentie vindt zijn oorsprong in de jaren tachtig, in de verslavingszorg. Men refereerde naar ‘codependent’ als je een relatie had met een verslaafde, bekend was met verslavingen vanuit het gezin van herkomst of opgroeide in een gezin waar emoties onderdrukt werden. Zorgcentra boden ook hulp aan de partners van verslaafden en hun familieleden. Hierbij ontdekte men het web waarin je als codependent verstrikt raakt; de afkomst uit ongezonde familiesystemen en de grote kans om in herhaling te vervallen in de dynamiek uit het gezin van herkomst.

Gaandeweg werd de term breder gebruikt en zijn er momenteel verschillende definities te vinden. De gemeenschappelijke deler is dat als codependent je moeite hebt met contact maken met je eigen gevoelens, behoeftes en verlangens. Laat staan deze uitspreken. Als je niet (goed) weet wat je voelt, waar je behoefte aan hebt en wat je wilt, dan kan dat erg verwarrend zijn. Je verliest je ‘eigen ik’; je identiteit. Dit maakt je vatbaar om bijvoorbeeld vrienden of een partner aan te trekken die dominant zijn/is. Het maakt je ook meer kneedbaar voor de ander.

Er ontstaat een (over)afhankelijkheidsrelatie waarbij de codependent persoon zijn of haar identiteit verweeft met die van de partner of met iets anders buiten de persoon zelf. Bijvoorbeeld: wanneer je vriend stress heeft op zijn werk en je ’s avonds er niet van kunt slapen omdat je piekert over zijn probleem. Je bent meer verbonden met zijn gevoel van stress en hoe het voor hem is, dan met jouw eigen behoefte aan slapen. Of wanneer een relatie eindigt en je gelooft dat jouw eigenwaarde daarmee vervlogen is omdat je jouw eigenwaarde ontleent aan de liefde van je ex en zijn/haar bijzijn. Er is een gebrek aan eigenwaarde die je buiten jezelf probeert te vinden.

Deze alledaagse voorbeelden laten zien dat de term codependentie verwant is aan verslaving, maar zeker niet alléén opgaat voor (partners van) verslaafden. Er is een afhankelijkheidsrelatie ontstaan doordat je als codependent geleerd hebt om je weg te cijferen, om te zorgen dat de ander het naar zijn/haar zin heeft, om de harmonie te bewaren, om je aan te passen en om je ondergeschikt te maken aan de behoeften van de ander. Dit was nodig om je veiligheid te verhogen. Jouw gevoelens, behoeften en verlangen zijn langzaam ondergesneeuwd geraakt tot je er amper bij kunt. Dit zijn allemaal overlevingsstrategieën die helpend zijn geweest in een gezin van herkomst met een ongezonde dynamiek, maar zijn niet langer helpend in je volwassen leven en in relatie tot de ander.

Het goede nieuws is dat je deze strategieën kunt leren (her)kennen, je nooit te laat bent om te leren in contact te zijn met je gevoelens, behoeftes en verlangens,  je kunt leren om een andere keuze te maken. Eentje die past in het hier & nu.