'Badend in het bloed van de man liep ik de gang op en keek ik recht in de ogen van zijn echtgenoot'

Van jongs af aan houd ik mezelf voor dat ik best wel flink aan de maat ben; ik ben niet de slankste. Dat ben ik ook nooit geweest, maar ik weet wel dat het de afgelopen jaren nog iets erger is geworden. Maar goed, in vergelijking met deze man was ik broodmager. Ik was hem eerlijk gezegd bijna weer vergeten, maar soms heb je dat. Het is ellendig, je patiënt vergeten, maar soms gebeurt het. 

Anderhalf jaar terug

Ik liep nog wat onzeker over de gangen. De opleidingstijd was net klaar en ik stond op een zaal van 6 bedden. Die ochtend kreeg ik de overdracht van 5 bedden. Toen ik vroeg waar nummer 6 was, werd er gelachen door de nachtdienst. 'Dat past niet meer', was het antwoord. Ik vergeet het nooit meer. Hij zou komen te overlijden door een verzwakt hart en uitgebreid longlijden. Vóór de verbouwing van het ziekenhuis ging je gewoon dood op zaal, niet op een eenpersoonskamer. Die luxe kenden we niet.

In mijn gedachten kan ik hem nog terughalen: 175 kilo in een extra breed bed. De kolossale verschijning van 2 meter en 5 centimeter, lag hier op zaal met vier blaffende en hoestende patiënten. Het is eigenlijk zielig ook. Via zijn fenflon (zo heet de infuusnaald) stromen twee pompen met morfine en dormicum zijn aderen binnen. Zelf maakt hij niet echt meer mee wat er gebeurt; het sedatiemiddel zorgt ervoor dat hij blijft slapen.

Wakende familie

De familie zat nog aan zijn bed. Ik heb daar niet zo’n probleem mee. Familie hoort bij het stervensproces te zijn. Ze horen erbij; dat vind ik alleen maar goed. Alleen sterven is geen pretje. Tenminste, dat denk ik… Ik kende mijn patiënten echt niet zo goed. Ik vroeg of ze wat wilden drinken, gewoon uit beleefdheid. Toen we met z'n drieën in het personeelsrestaurant voor de koffieautomaat stonden, begon de echtgenoot te vertellen. Precies een jaar geleden zaten ze hier ook. Toen aan het sterfbed van haar zoon. Ik kan me niet voorstellen hoe moeilijk dat moet zijn: eerst je zoon en daarna je man.

Noodsignaal

Het noodsignaal galmde over de gangen. Ik stond zo abrupt op, dat mijn stoel aan de andere kant van het restaurant belandde. Ik rende naar de gang waar boven de deur een oranje lamp knipperde. Het was mijn zaal… De man was begonnen met bloed braken. Dwars door zijn midazolam was hij wakker en sloeg hij wild om zich heen. De paniek was van zijn gezicht af te lezen. Achter mij schreeuwde de longarts dat de midazolampomp een bolus op stand 25 gestart moest worden.

Dan sta je even op die knoppen te rammen als een mentaal gestoorde met parkinsonisme. Wat was ik zenuwachtig. Inmiddels stroomde de zaal vol met verpleegkundigen en de kar met zwarte handdoeken werd binnengereden. Binnen 10 seconden zakte de man weer in zijn coma en binnen een minuut overleed hij. Verbijsterd stond ik in een uniform rood van het bloed en vol afgrijzen naar de man te kijken. Waarom moest mij dit overkomen? Waarom net mij… Als net afgestudeerde sta je echt niet zo lekker in je klompen.

Badend in het bloed van de man liep ik de gang op, en keek daar recht in de ogen van zijn echtgenoot. Ze sloeg haar handen voor haar ogen en begon te snikken. Het enige dat ik nog kon uitbrengen, was 'sorry'. Ik draaide me van haar af en liep naar de kelders om een nieuw pak te gaan halen en te gaan douchen.

Dankbaar

Toen ik weer boven kwam, was mijn zaal schoon. De patiënten hadden koffie en thee gehad en de man was al naar het mortuarium gebracht. Het enige dat nog als bewijs diende, was de zwarte zak met handdoeken in het medisch afval. Ik liep de post in en de longarts deed iets wat ik die norse man nog nooit had zien doen. Hij pakte me vast en gaf me een knuffel. Hij vroeg: 'Gaat het met je?' Ik prevelde een beetje ongemakkelijk: ‘Ja, hoor.' De longarts zei: 'Ik moest je van de familie bedanken. Ze waren je heel dankbaar dat je ze hebt meegenomen voor koffie.' Niet begrijpend keek ik hem aan. Hij zei: 'Ze hebben niet gezien HOE hij stierf. Ze zijn je dankbaar dat ze die blow-out niet hebben hoeven zien.'

Blow-out

Een blow-out is de nachtmerrie van veel zorgverleners. Het is eigenlijk een fatale bloeding. Het betekent dat er ergens iets is gaan bloeden en dat iemand daaraan overlijdt. Je ziet deze bloedingen niet altijd, maar als er een open verbinding is naar buiten, dan gaat het bloed die kant op. 

We kennen het protocol en je hoopt 'm nooit te hoeven gebruiken. De donkere handdoeken zijn ervoor om de patiënt niet angstig te maken. Zoals jullie misschien wel weten, gebruiken wij in de verpleging vaak witte handdoeken. Die zijn echter in een mum van tijd rood. Als de patiënt dat ziet, kan hij of zij in paniek raken. De donkere handdoeken verkleuren niet echt, dus dan valt de hoeveelheid bloed niet op.

Er zijn verschillende voorbeelden van een protocol rondom een blow-out op internet beschikbaar. Kijk echter altijd of je eigen instelling er zo één heeft. Zo niet, maak dan in overleg met je instelling een stroomschema. Bij een aantal mensen heb je meer kans op een heftige blow-out en kun je voorzorgsmaatregelen treffen. Dit zijn voornamelijk de mensen met gezwellen in het hoofd- of halsgebied, of aandoeningen aan de long(slag)aderen. Belangrijk is dat er een interventie is gemaakt met de behandelend arts en dat er een blow-out box is gevuld met handdoeken en sedatiemiddelen. Zo heb je alles bij de hand wanneer dat nodig is. Ik hoop het natuurlijk niet, maar je kunt beter twee of drie keer onnodig voorbereid te zijn dan één keer te laat.