'Achter de badproducten haalt hij een fles Licor 43 en twee borrelglaasjes vandaan'

Ik zie twee hoopvolle ogen. Joop is een beetje dement. 'Een klein beetje maar, hoor', zegt hij, terwijl hij met een lepel bezig is om het slot van zijn kamer te halen. Hij is bijna jarig en het enige wat hij wil, is alle drie zijn kinderen in zijn armen sluiten.

Ik herinner me vorig jaar nog. De drie waren met hun vader bezig en probeerden elkaar te overtreffen in wie er het beste voor vader zorgde. In de anamnese staat omschreven dat er er een aantal jaar geleden een grote familieruzie is geweest bij het overlijden van hun moeder. Ze spraken elkaar eigenlijk nooit, behalve op de verjaardag van hun vader.

Naar de winkel

Ondanks dat Joop best wel flink dementerend is, kan hij nog één ding heel goed: taart bakken. Aan zijn bakkunsten kan menig ‘Heel Holland Bakt’-kandidaat een taartpunt zuigen. Nu had ik op dat moment een leidinggevende die ooit leidinggevende is geworden om haar hypotheek te betalen en niet omdat ze het zo leuk vindt. Je kent het wel. Zo'n typische leidinggevende die nogal vies naar het straaltje kwijl in de mondhoek van mevrouw Jansen kijkt, of met haar handen in de lucht staat te gillen als Pieterse haar hand wil pakken omdat hij haar een leuke vrouw vindt.

Ze verbood ons om met patiënten buiten de gangen van het verpleeghuis op stap te gaan. Op maandag was ze vrij en je weet wat ze zeggen, toch? Wat niet weet, wat niet deert. Dus ik met die man naar de winkelstraat. Heb ik even geluk dat het lekker weer is, want het is toch een aardig eindje door tuffen met die rolstoel.

Van één van de kinderen hebben we 100 euro gekregen om boodschappen te doen. Nou, dat gaat wel lukken. Hij haalt een lijstje uit zijn zak waar je u tegen zegt. Maar goed, na een bomvolle kar boodschappen moet hij 100 euro en 99 cent afrekenen. Lastig, hoor. Nou, ik kan je vertellen: die 99 cent heeft hij van mij gehad.

Instellingskeuken

Normaal is het verboden toegang voor patiënten: de instellingskeuken. Het gasstel is al in geen jaren meer aangeraakt omdat alles in kant-en-klaar-verpakkingen zo de grote magnetron in gekieperd wordt. Of een instellingskok nog moet kunnen koken, vraag ik me af…

Ik pak de taartblikken die ergens onder het stof in een kast waren verdwenen en we beginnen samen. Het is een waar genot om die man bezig te zien. Al mijn collega’s zijn al een keer langsgelopen. Hoe hard de dementie in zijn normale bestaan ook is toegeslagen, het stukje hersenen dat alles omtrent bakken (maar ook vooral de gevaren van het bakken) heeft opgeslagen, doet het nog.

Vijf taarten

De eerste is een chocoladetaart. Ik sta half kokkend de chocolade te smelten. In een grijs verleden heb ik dat geleerd. Het probleem is alleen dat ik allergisch ben voor cacao. Ik word er heel erg misselijk van… Dat heb ik al van kinds af aan. Ik hoef maar chocolade te ruiken en ik begin. Maar goed, ik moet niet zo zeuren van Joop; ik kan dit. We praten honderduit over het leven. Ik kan alleen maar denken: 'Nu heeft die klote ziekte even geen grip meer op hem'. 

Appeltjes schillen

Ik heb die dag meer fruit in mijn handen gehad dan ik in heel mijn leven achter mijn kiezen heb gehad. De frambozentaart moest gemaakt worden met verse frambozen in banketbakkersroom, niet met die instant vriesdingen of uit een potje. Ik denk dat ik 14 appels heb staan schillen, 25 sinaasappels heb gepeld, en weet ik veel wat nog meer.

Zingen maar

Joop kan naast bakken ook nog een beetje zeemansliedjes zingen. Tijdens het inladen van de oven, zingt hij: 

'De wereldproblemen die zijn tussen twee glazen bier opgelost voor altijd.

Op de rand van een bierviltje staat daar je rekening, of je staat in het krijt.

Maar het enige wat je aan eten kunt krijgen, dat is daar een hardgekookt ei.

De mensen die zijn daar gelukkig gewoon, ja, de mensen die zijn daar nog blij!

Daar in het kleine café aan de haven,

Daar zijn de mensen gelijk en tevree.

Daar in dat kleine café aan de haven,

Daar telt je geld of wie je bent niet meer mee.'

Ook ik krijg de smaak te pakken, al heeft Joop gevraagd of ik alsjeblieft wil stoppen... ‘Het is niet om aan te horen’, zegt hij met pretlichtjes in zijn ogen.

Versieren

Als je denkt dat al die taarten bakken het enige is, heb je het mis. Nee, hoor, deze man besteedt drie keer zoveel tijd aan het versieren van de taarten. Chocolade in een spuitzak is trouwens ook heet; dat heeft niemand mij ooit verteld. Ja, tot ik gillend mijn poten stond te verbranden om vormpjes voor Joop te spuiten op een groot vel bakpapier. Als ik niet al eerder kon vloeken, had ik het op dat moment spontaan geleerd.

Bijzondere gesprekken

Omdat die dementie naar de achtergrond verdween, vertelde hij honderduit over vroeger. Over zijn vrouw en over zijn kinderen. Tot hij heel droevig zei: 'En dan heb je vorig jaar. Ik ben het nog niet vergeten… Ze waren zo bezig met wie de beste was, dat ze ruzie kregen. Ze denken dat ik het niet meer weet. Dat ik gek ben. Dat ben ik ook, maar zo gek nog niet.' Ik krijg bijna medelijden met hem. Dat is denk ik de nachtmerrie van iedere ouder: dat wanneer je oud bent, je kinderen ruzie gaan staan maken.

Tijd voor een borrel

Als alle vijf de taarten in de keuken klaarstaan, zegt hij: 'Kom, nu is het tijd voor een borrel.' Hij stiefelt naar zijn kamer en doet een kastje open. Achter de badproducten haalt hij een fles Licor 43 en twee borrelglaasjes vandaan. Nu staat mijn mond wagenwijd open. Over secret stash gesproken… Samen drinken we een borrel, en ik zeg: 'Nu moet ik wel gaan, hoor, want ik heb morgen ochtenddienst en het is al lang kinderbedtijd.' We schieten in de lach en ik zwaai nog even voordat ik zijn kamer uit loop.

Niet tegelijk

Zijn kinderen hebben ervoor gekozen om niet tegelijk te komen, maar om de beurt. Al zijn kinderen en kleinkinderen, oude vrienden, vriendinnen en mensen van vroeger zijn langs geweest. De vijf taarten waren niet genoeg. Halverwege de dag ben ik nog naar de Hema gegaan om er drie grote taarten bij te halen. Joop was blij, en daar gaat het om.