Ouderenmishandeling in de wijk: ‘Je krijgt soms schokkende dingen te horen’

‘Er zijn soms dingen die me opvallen tijdens de lichamelijke verzorging’, vertelt wijkverpleegkundige Lotte. ‘Een blauwe plek of een wond. Ik zie ook wel eens dat de koelkast voortdurend leeg is, er stapels incasso’s liggen of dat er veel gescholden wordt.’

Niet te vermijden

Ouderenmishandeling komt helaas vaker voor dan je denkt. Eén op de twintig thuiswonende 65+’ers krijgt ermee te maken, waardoor het voor zorgverleners niet te vermijden is. Zeker wanneer je vaker bij mensen thuiskomt, zoals Lotte en Ellen.  

Niet wegkijken

En sinds de nieuwe meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling kun je als zorgprofessional niet meer de andere kant op kijken; je moet iets met de signalen doen en bent verplicht melding te doen bij Veilig Thuis als er sprake is van acute of structurele onveiligheid.

Meldcode

Laurens, de organisatie waar Lotte en Ellen werken, heeft de meldcode voor huiselijk geweld en mishandeling uitgewerkt in een protocol. Lotte: ‘De eerste stap is dat we met elkaar sparren over de signalen. ‘Heb jij ook het gevoel dat bij die cliënt mogelijk sprake is van mishandeling, welke objectieve signalen wijzen hierop?’

Blauwe plekken

Verzorgende Ellen voelt soms gewoon dat er iets niet klopt. ‘Je merkt dat iemand ongelukkig, stil of verdrietig is.’ Omdat ze zeker wil weten dat ze de situatie juist inschat, overlegt ze eerst – volgens het protocol – met een collega uit het team.

Eerst zelf proberen

‘Als we inderdaad mishandeling vermoeden, of we hebben advies nodig, dan bespreken we het met de aandachtsfunctionaris voor ouderenmishandeling in onze organisatie. Soms is het nodig om te melden bij Veilig Thuis, maar als het kan proberen we zelf een oplossing te vinden. Uiteraard in overleg met onze leidinggevende en met de cliënt en/of familie waarover het gaat.’

Praten

Een volgende stap is het bespreekbaar te maken met de cliënt. ‘Ik ben als echte Rotterdammer best rechtdoorzee, maar toch blijft het een lastig onderwerp’, zegt Ellen. Vragen die Lotte en Ellen stellen zijn bijvoorbeeld: ‘Ik vind het naar dat er zoveel lelijke woorden tegen u gebruikt worden, hoe ervaart u dat zelf?’, ‘Het is mij opgevallen dat u blauwe plekken heeft, hoe komt dat?’ of ‘Is er nog iets dat u kwijt wilt?’.

Verhaal kwijt

Ellen: ‘Je weet nooit welke reactie je kunt verwachten. Sommige mensen geven je een sneer dat je je er niet mee moet bemoeien, anderen barsten in huilen uit en zijn blij dat ze eindelijk hun verhaal kwijt kunnen.’

Schokkend

‘Je krijgt soms wel schokkende dingen te horen’, zegt Lotte. ‘Mensen die geslagen en gekleineerd worden door hun partner of dochters die hun verstandelijk beperkte moeder financieel uitbuiten. Dan kopen ze bijvoorbeeld alleen eten voor zichzelf en doen amper boodschappen voor hun moeder. Verbaal geweld komt ook veel voor.’

Afhankelijk

Lotte legt uit dat deze mensen kwetsbaar zijn en bang om voor zichzelf op te komen. Bezorgd ook dat ze geen hulp meer krijgen van degene van wie ze afhankelijk zijn, als ze er iets van zeggen. Het wrange is dat mantelzorgers steeds vaker overbelast raken en hun frustratie afreageren op hun partner of familielid.

Hulp inschakelen

Ernstige situaties worden gemeld bij Veilig Thuis, maar als de situatie het toelaat proberen ze zelf, of samen met andere organisaties, een oplossing te vinden. Ellen: ‘Er is veel hulp mogelijk, het inschakelen van een casemanager dementie bijvoorbeeld of contact leggen met het wijkteam. Gelukkig kunnen we daardoor in een aantal gevallen zorgen dat de situatie verbetert, maar helaas staat niet iedereen ervoor open.’

Frustrerend

Lotte geeft aan dat dat heel frustrerend kan zijn. ‘Dan nemen ze de handreiking niet aan, of ze hebben geen geld voor een eigen bijdrage. En soms zou ik de huisarts willen inschakelen, maar mag dat vanwege privacy niet. We proberen alles wat we kunnen. Lukt het niet, dan moet ik het uiteindelijk toch loslaten. Wel kan ik het altijd melden bij Veilig Thuis als dat nog niet gebeurd is.’

Meer lezen over de meldcode of ouderenmishandeling? Kijk dan even op https://www.venvn.nl/meldcode of op veiligthuis.nl.