Operatieassistent Claudia - 'De arme stakker snapte echt niets van de brieven vol medisch jargon die op de deurmat vielen'

De internationale medische taal is opgebouwd uit medische termen die veelal afkomstig zijn uit het Grieks en Latijn. Het voordeel is dat er rond de 200.000 termen gemeengoed zijn. Ten eerste is dat een veelvoud van het aantal woorden dat de patiënt in zijn moedertaal tot zijn beschikking heeft. Ten tweede weet iedere arts wat er met een cholecystectomie bedoelt wordt. Het is ook véél duidelijker om de ‘plaatsbepalingen’ volgens de terminologia anatomica. Craniaal of superior van de maag is een stuk duidelijker dan ‘boven’ de maag want: ‘boven de maag’ kan zowel craniaal zijn bij een staande patiënt, als ventraal te doen bij een patiënt die op de rug ligt. Als de ene dokter op de poli ‘boven’ opschrijft en de ander het op de OK leest hebben ze elk een ander plaatje in hun hoofd en kan het lastig zoeken worden. Met alle gevolgen van dien!

Nadelen

De nadruk van jargon ligt dus op het verbeteren van de communicatie tussen mensen in een bepaald vakgebied. Misverstanden worden er zo veel mogelijk mee uitgesloten. Eén van de nadelen is echter dat je steeds aan het ‘vertalen’ blijft. Lees vooral deze grappige blog daar eens over. Dergelijk taalgebruik sluit ‘buitenstaanders’ uit en deze buitenstaanders zijn in veel gevallen onze patiënten. Die er geen jota van begrijpen! .

Casus ‘oude buurman’

Recent sprak ik een oud-collega die het druk heeft met ondersteunen van haar bejaarde buurman. Vanwege een tumor is er bij die man een flink ziekenhuistraject gestart, met allerlei onderzoeken. De arme stakker snapte echt niets van de brieven vol medisch jargon die op de deurmat vielen. Naast allerlei administratieve blunders (meer dan twee weken op een uitslag wachten en die pas ontvangen nadat er achteraan gebeld wordt en drie telefonische afspraken op één dag) werd deze patiënt in de spreekkamer niet heel menswaardig behandelt. De dokter zat voornamelijk te typen en legde kennelijk ook niet duidelijk uit wat er te gebeuren stond. De patiënt had alleen onthouden dat hij nog een keer naar het ziekenhuis moest voor 'iets met buisjes naar binnen.' Het onbegrip leidde (of leed in dit geval) tot boosheid, de patiënt en familie durfden echter geen klacht in te dienen, want: 'je hebt ze nog nodig….'

Hulp uit ‘the inner circle’

Pas toen de buurvrouw (mijn oud-collega dus) het boze relaas te horen kreeg kon ze vertellen wat de arts bedoelde en dat een vervolgbehandeling écht noodzakelijk was (de buurman wilde eigenlijk niet terug). Mijn oud-collega kreeg de brieven te lezen en stond er versteld van welke termen erin werden gebruikt. Alsof de brief aan een collega was geschreven! De volledige voorgeschiedenis uit de dokterspraktijk stond erin en allerlei anatomische termen (in het jargon, niet in het Nederlands). Daarnaast moest deze patiënt ook per se inloggen met zijn DigiD en een online vragenlijst invullen, ook al is de beste oude kerel helemaal niet internetvaardig! Wat opnieuw paniek én slapeloze nachten veroorzaakte!

Contact met de poli

De hulpvaardige oud-zorgprofessional nam de taak op zich om met de poli te bellen. 'Oh ja, dat komt wel vaker voor,' werd daar doodleuk gezegd. Men is zich soms totaal niet bewust van de impact die iets heeft. Voor ons zorgverleners is het logisch en klein, maar voor de betrokken patiënt kan het alomvattend, niet te overzien en bijzonder groot worden. Zonder dat we ons daar van bewust zijn.

Zielig

Ik kreeg de neiging tot ‘tenen krommen’ bij het aanhoren van dit verhaal en mijn oud-collega noemde het ronduit zielig hoe de situatie voor haar buurman was. Zij heeft voor de man alles uitgelegd en zelfs de organen uitgetekend om te laten zien wat het verschil is tussen de verschillende plekken waar de dokter over sprak (ureter en urethra, qua naam niet van elkaar te onderscheiden voor een leek). Super fijn dat zij beschikbaar was, maar hoe doen andere patiënten dat? Zonder (gewezen) zorgprofessionals in hun omgeving? De enige oplossing is dat wij - de zorgprofessionals zelf - de tijd nemen om te dubbelchecken of alles goed begrepen is. Ja, dat levert soms wat vertaalwerk op. Maar we zijn dit werk toch gaan doen om er ‘voor de patiënt te zijn’?? Wees je ervan bewust dat slechts een handjevol mensen ‘medisch’ spreekt, als vreemde taal!