'Mevrouw sprak tegen haar overleden familieleden, omdat ze deze miste...'

Eén van de vormen van regie hebben over je leven, is het mogen sterven. Sommige mensen doen dit op een heftige manier, door zich met 'geweld' van het leven te beroven. Anderen laten zich versterven, waardoor het kaarsje zachtjes uitgaat. Maar als iemand wil sterven omdat er een geestelijke aandoening onder zit, zoals een depressie, moet je wel eerst die depressie aanpakken. Sommige depressies zitten verstopt en zien we niet meteen. Zeker in de verpleeghuiszorg is het herkennen en omgaan met psychiatrische aandoeningen ingewikkeld.

Dit is de casus van Mevrouw S. Ze is 79 jaar als ze in het verpleeghuis gaat wonen met een zzp 6. Haar lijf wil niet meer en na de nodige valpartijen thuis, kan haar partner de zorg die ze nodig heeft niet meer geven. Voorheen, toen ze nog thuis woonde, ging het beetje bij beetje minder. Mevrouw had veel somatische aandoeningen, waaronder slijtage hoog in haar nek. Daardoor voelde ze haar voeten niet meer en haar benen werden zwakker. Op een gegeven moment durfde ze niet meer te lopen en viel ze steeds.

Mevrouw S. is haar leven lang een angstige vrouw geweest. Ze stelde zich altijd afhankelijk van anderen op, had weinig zelfvertrouwen en kon daarom een te groot beroep doen op andere mensen. Niet iedereen kon daarmee overweg en mevrouw was niet altijd makkelijk in de omgang. Ze was altijd ziek of zwak en haar geestelijke welzijn vroeg veel aandacht van anderen. Ze heeft de oorlog meegemaakt, verloor haar vader te vroeg, verloor haar man te vroeg en moest later ook nog een dochter afgeven. Gezien haar levensloop zijn veel aspecten van haar gedrag wel te begrijpen, maar het maakte de omgang er niet makkelijker op. Mevrouw had na de dood van haar man een nieuwe man leren kennen, waar ze inmiddels al 30 jaar mee samen was. Haar partner was ook al oud en had ook de nodige aandoeningen, maar hij zorgde zeer goed voor haar. Het was dus een kwetsbaar stel.

Haar angsten en haar onzekerheid maakten haar het hele leven al gevoelig voor depressies en haar hele leven nam ze daar medicatie voor. Naarmate ze ouder - en kwetsbaarder - werd, kwam ze in een steeds somberdere stemming terecht en was ze eigenlijk klaar met het leven. Na de laatste valpartij, ziekte en revalidatie ging de familie het gesprek aan om moeder in het verpleeghuis te laten wonen. De oudste dochter, die veel hulp verleende, kon niet meer iedere nacht 15 kilometer rijden om moeder mee omhoog te tillen of weer een opname te regelen omdat moeder een urineweginfectie had.

Wonen in het verpleeghuis leek de enige optie. De andere dochter werkte in de zorg en had zo enkele 'kruiwagens'. Daardoor kon mevrouw snel naar een kleine mooie studio in een dorp in de buurt. Alles goed geregeld, mooie studio, goede zorg, partner kan haar dagelijks bezoeken... En toch, eenmaal in het verpleeghuis, sloeg de depressie weer toe. Zeer begrijpelijk, want de verhuizing, het ouder worden, de dood van familie en het zorgafhankelijk zijn, waren niet niks.

Om haar stemming maakte de familie zich grote zorgen. Mevrouw S. was erg somber, maar probeerde dit voor de zorg te verbergen. Na aandringen van de dochter die in de zorg werkte, kreeg mevrouw bezoekjes van de psycholoog. Deze nam een vragenlijst af. Maar helaas, de psycholoog en de test kwamen niet direct op een depressie uit. Mevrouw zelf had overigens het gesprek en een stukje regie bij de dochter uit de zorg neergelegd. Al die informatie was haar nu te veel.

Omdat mevrouw S. in het verleden medicatie had genomen tegen een depressie en dit voor haar goed werkte, stelde de dochter voor om dit weer te proberen. Ondanks dat de testen niet direct een depressie uitwezen. Na veel overleg en vooral weerstand van de behandelaren, kreeg ze uiteindelijk een lage dosering antidepressiva. Na een poosje klaarde haar stemming op. Zoals verwacht hielp het.   

Op een avond kwam de dochter op visite en hoorde ze van de zorg dat de medicatie werd afgebouwd. Volgens hen kreeg mevrouw er hallucinaties van. Een zeer vreemde zaak, want dit is niet bekend als bijwerking. De beelden die mevrouw zag, bleken iets anders te zijn. Mevrouw sprak tegen haar overleden familieleden, omdat ze deze miste. Daarnaast had ze 's nachts soms levendige dromen. Dat is wel een bijwerking. Haar partner noemde dit 'hallukinatsies' en had dit bij de zorg gemeld, waarop de arts de dosering halveerde.

Niemand had aan mevrouw gevraagd wat ze nou zag, niemand had met de dochter gesproken en op basis van de informatie van deze twee oude mensen, die gehoorzaam waren aan de arts, werd het beleid aangepast. De dochter bleef toch doorvragen. Daarop kwamen er enkele fouten aan het licht, zoals langdurig foutief gegeven doseringen. Er volgden oeverloze discussies over of er wel of geen stemmingsprobleem was, men hield zich vast aan de testen, men kon niet verklaren waarom men niet had doorgevraagd op de zogenaamde hallucinaties en men had geen antwoord op waarom de dosering vanaf het begin fout gegeven was.

Uiteindelijk stopte mevrouw met de medicatie. De stemming gleed verder af. Ze werd vaker ziek en toen kwam de dag... De dag waarop mevrouw zei dat ze niet meer behandeld wilde worden, niet meer wilde eten en drinken en op bed wilde gaan liggen. Vier dagen later stierf mevrouw na een kort sterfbed. De vraag is altijd gebleven of de dood van mevrouw het gevolg was van een onderbehandelde depressie of het kaarsje dat zachtjes aan uit is gegaan. Over regie: mevrouw gaf aan dat ze zich berustte in de zaak en dit zo wilde laten. Deze regie is door de familie gerespecteerd, ook al rammelde er het een en ander.