'Hun idee over opvoeden is dat zij een soort speelkameraad zijn van hun kinderen'

Deel 3 - Passieve ouders

In hun eigen opvoeding hebben passieve ouders vaak geleerd om zich klein en onzichtbaar te maken en zich te laten leiden door familieleden die sterke persoonlijkheden hadden. Hierdoor zijn ze niet gewend om zelf het hef in eigen handen te nemen; hun idee over opvoeden is dat zij een soort speelkameraad zijn van hun kinderen en zij zien niet in dat een deel van opvoeden ook bestaat uit kinderen bescherming bieden. Zij brengen veel tijd door met hun kinderen, maar als zich puntje bij paaltje situaties voordoen waarvoor zij voor hun kinderen moeten opkomen, gebeurt dat niet.

Voorbeeld van een cliënt:

“Toen ik klein was sliste ik. Op een dag gingen we op schoolreis en mijn zus en haar klasgenoten begonnen mij na te doen. Eerst wuifde ik het weg, maar ze bleven doorgaan en maakte mij belachelijk door mijn manier van spreken te imiteren. Dat hield niet op. Tegen de tijd dat ik thuiskwam, was ik overstuur. Ik zag mijn vader als mijn veilige haven en ik vertelde wat er was gebeurd. Toen ging hij ook keihard lachen en vond het wel heel grappig hoe die kinderen mij hadden nagedaan.”

Zoals in dit voorbeeld blijkt dat wanneer een situatie intens wordt en meer dan deze vader aankan op emotioneel vlak, ‘passieve ouders’ passief worden. Ze trekken zich emotioneel terug en steken hun hoofd in het zand. Hierdoor bieden zij hun kinderen geen bescherming (zoals het meelachen in het voorbeeld), geen echte grenzen (zoals het aanspreken van de zus van cliënt) of ondersteuning om hem verder te helpen zich te bewegen in de wereld. Ze houden van hun kind, maar ze zijn niet in staat om ze te helpen. Hierdoor bieden zij het kind geen echte veiligheid.

Passieve ouders zijn even emotioneel onvolwassen en zelfingenomen als de andere types, maar doordat ze gemakkelijk in de omgang zijn en vaak een bepaalde speelsheid laten zien lijkt dit wat afgedekt. Ze brengen veel tijd door met hun kinderen en worden vaak gezien als de favoriet van de twee ouders. Kinderen vinden het vaak geweldig om tijd met deze ouder door te brengen, zij zijn in staat om zich aan te passen aan het kinds niveau. Onbewust vervult het kind de behoefte van de ouder door hem/haar te bewonderen en de focus op die ouder te richten. Hiermee wordt de basisbehoefte van deze ouder vervuld: het middelpunt zijn van de ander en aandacht krijgen. Zij voelen zich speciaal doordat de ogen van het kind op ze gericht zijn. Als het ware haalt de ouder, op emotioneel vlak, iets bij het kind. Deze relatie tussen ouder-kind is nooit helemaal comfortabel voor het kind omdat het de andere ouder wat achterwege laat en hierover ook weer ongemakkelijke gevoelens kunnen ontstaan (bijvoorbeeld schuldgevoel tegenover de andere ouder).

Naast het vervullen van deze behoefte via het kind, wat niet aan het kind is, blijkt deze ouder passief in situaties die vragen om op te komen voor het kind. Bijvoorbeeld: een passieve moeder die geen actie onderneemt in de wetenschap dat het kind geslagen wordt door vader, omdat ze afhankelijk is van zijn inkomen. Zulke moeders verdoven zich voor hetgeen zich afspeelt en kunnen ernaar refereren alsof het allemaal niet zo erg is.

Dit is ook het type ouder dat het gezin, vrij plotseling, verlaat wanneer het te veel wordt. Zij kunnen niet met problemen omgaan en ze ook niet aanpakken. Dit veroorzaakt een enorme verlatingswond bij het kind, en helemaal omdat dit de ouder is die het meest aanwezig was (qua tijd) in het kinds leven.

Kinderen die dit overkomen is zijn als volwassene vaak begripvol in het excuseren van anderen die ook zulk verlatingsgedrag tonen. Terugblikkend zien zij deze ouder vaak als hulpeloos. Zij houden ze de hand boven het hoofd omdat de waarheid, een ouder die in staat is zijn/haar verantwoordelijkheid te nemen niet plotseling verdwijnt, te pijnlijk en confronterend is. Dat een ouder de plicht heeft om een kind te beschermen en te zorgen voor hun emotionele gezondheid komt ook niet in deze naar boven in deze verlatenheid.