Hospiceverpleegkundige Esther - 'Alles volgens de haar opgestelde checklist waar al vele vinkjes staan'

Wist je dat veel mensen die in het hospice opgenomen zijn nog niets geregeld hebben voor hun uitvaart? Het gebeurt zelfs dat wanneer iemand sterft, de familie nog niet weet welke uitvaartondernemer zij moeten kiezen.

Als je in een hospice komt, wil dit niet zeggen dat je meteen bewust bent van het aankomende sterven. Sommige mensen willen tot het laatst aan toe, niets van het sterven weten. Ze durven hun angsten niet uit te spreken en willen er geen gesprek over aangaan. En niet alleen de cliënten zelf, ook de familie is zelfs nog compleet overrompeld wanneer hun geliefde naaste sterft.

Er heerst nog altijd een taboe rond het sterven. En eigenlijk is dat ook logisch want iedereen wil zo lang mogelijk blijven leven! Heb jij bijvoorbeeld al de muziek van je uitvaart uitgekozen? Of weet je al hoe je uitvaart eruit zal zien? Heb je hier al wensen over en heb je dit met je naasten gedeeld? Ik denk niet dat er veel mensen dit met ‘ja’ zullen beantwoorden want angst speelt hierin een grote rol. Alsof we iets over onszelf afroepen als we al een paar dingetjes vastleggen. Nee, het is iets voor later, het is nog ver van ons bed. Tenminste, laten we dat hopen.

Maar eigenlijk is het toch gek dat bij een geboorte alles tot in de puntjes wordt geregeld. Het kamertje is klaar, de kleertjes hangen klaar, de proefdruk van het babykaartje is gereed en de beschuit en muisjes staat al in de kast. Bijna de hele checklist is al maanden voor de geboorte afgevinkt en klaar voor het ‘grote welkom’.

Maar zoals we allemaal geboren worden, zo zullen we ook allemaal sterven. Voor het ‘grote afscheid’ is een checklist (wat echt bestaat en verkrijgbaar is bij uitvaartondernemingen) bijna nooit opgesteld of met elkaar besproken, laat staan dat er iets is afgevinkt. Natuurlijk proberen we in het hospice in gesprek te gaan hierover. Zowel met de cliënt als met de familie. Maar als iemand zich echt afsluit voor het komende sterven, dan mogen we dat respecteren.  

Het leven achter je laten. Loslaten van wat was, of juist vasthouden aan wat nog is. Het is iets heel persoonlijks en iedereen die te maken krijgt met de laatste levensfase doet dit op zijn eigen manier.

Ik wil graag het bijzondere verhaal delen van Elly (75 jaar). Op het moment dat vaststond dat haar baarmoederhalskanker niet meer te genezen was en dat zij niet lang meer zal leven, is zij heel bewust haar laatste fase ingegaan.

Het begon al bij de opname in het hospice. Elly staat erop dat dit de plek wordt waar ze wil sterven. Haar familie vindt dit nog te vroeg: ze willen haar zo lang mogelijk thuis houden en voor haar zorgen, zo lang mogelijk het fijne leven vasthouden wat ze met elkaar hebben. Voor Elly staat het echter vast en maakt een hele indrukwekkende uitspraak 'Om mij klaar te maken voor mijn nieuwe reis heb ik ruimte voor mezelf nodig.'

En zo komt Elly in ons hospice. Ze straalt wanneer ze haar kamer ziet: een vrolijk 'welkom Elly!' op het krijtbord, een bos bloemen op haar tafeltje, een openslaande tuindeur naar een eigen tuintje, een eigen koffieapparaat en magnetron, een boekenplankje en bloemige schilderijen maken dat zij zich meer dan welkom voelt. Ze hoeft niet lang te wennen aan haar nieuwe verblijf en vanaf dag één geniet zij van alles om haar heen: de aandacht, de liefdevolle zorg, het bezoek, de rustmomenten en vooral ‘de ruimte’, haar ruimte die ze zo nodig heeft.

Het is onze engel in het hospice (ja, zo nu en dan daalt er eentje hier neer). Het lijkt wel alsof ze de hele dag lacht, want altijd als je bij haar binnenkomt noemt ze je naam met een opluchting en een stralende lach: ‘Esstheer, wat fijn je weer te zien!’ Daarna pakt ze hand en kijkt je liefdevol aan waardoor je meteen een warm gevoel krijgt. Ook geeft ze altijd een lief en gemeend dankjewel voor alles wat je voor haar doet, als is het maar een kopje thee brengen of even kijken of alles naar wens is. ‘Ik ben een dankbaar mens’, zegt ze dan vaak.

Elly is haar naasten ver voor. Niet alleen door haar doorzettingsvermogen om hier opgenomen te worden, maar ook door al snel haar bezoek te reduceren tot minimaal. Ze heeft geen wensen meer, geen verlangens om nog iets te doen, geen eetlust meer om nog haar lievelingseten te proeven, geen behoefte meer aan tv of muziek. Zij voelt zich klaar voor haar reis en wacht. Elly is zelfs het sterven voor, want het wachten hierop duurt lang. Haar lichaamsgewicht neemt snel af doordat zij niet meer eet, en haar huid verslechterd snel omdat zij niet meer beweegt. Maar haar sterke hart blijft kloppen.

De dagen gaan voorbij en ze wordt steeds zwakker. Ze valt steeds vaker en langer in slaap. Af en toe wordt ze heel even wakker om degene die aan haar bed staat nog een warme stralende dankbare lach te geven, al kost dit haar door vermoeidheid veel kracht. Ze ondergaat alles in stilte, in haar eigen ruimte, heeft ze haar reis al ingezet in haar dromen? Niemand zal het weten. Tot haar hart stopt. Pas dan weten we zeker: haar reis is begonnen en de stralende engel is naar huis.

En wanneer het moment daar is? Dan pakken we haar met zorg uitgezochte kleding die klaar hangt in de kast. Dan zullen we haar de laatste zorg geven samen met haar dochter zoals ze dit gevraagd heeft. Dan bellen we haar favoriete uitvaartondernemer waarmee ze al diverse malen meegesproken heeft. Dan wordt ze opgehaald in haar eigen uitgezochte kist. Dan zullen de kaarten, volgens proefdruk met haar uitgekozen woorden en afbeelding, verstuurd gaan worden. En zal de uitvaart plaats gaan vinden met de door haar uitgekozen muziek en gedichten. Alles volgens de haar opgestelde checklist waar al vele vinkjes staan.

Dit is Esther:

Ik ben Esther en werk na 18 jaar in de wijk sinds 2019 als hospiceverpleegkundige bij Careyn DWO/NWN. Het werken in een hospice brengt mij veel ervaringen, bijzondere momenten, inzichten en emoties. Schrijven helpt me om te verwerken wat ik allemaal meemaak. Met het delen van mijn verhalen wil ik graag het taboe rond de laatste fase van het leven doorbreken. Want we praten er niet graag over, weten er niet veel van en willen er al helemaal niet aan denken. De laatste levensfase is echter niet alleen verdriet, maar net zoals in het ‘normale’ leven is er ook lachen, genieten, huilen, sarcasme, lol, boosheid en ja, zelfs feesten. Ik schrijf verhalen en gedichten om deze fase van het leven in het licht te zetten. Meer verhalen lezen? Klik hier voor mijn Facebookgroep: ‘De laatste bladzijde -hospice verhalen en gedichten-.'

De verhalen van hospiceverpleegkundige Esther zijn gebundeld in het boek 'De laatste bladzijde', dat je HIER kunt bestellen.