'Er zijn de afgelopen maanden maar drie mensen geweest die door de ijskoude blik heen konden dringen'

Zorgverleners kennen mij als 'het ijskonijn': ik maak soms hele harde grappen, die eigenlijk nog maar net kunnen. Ik kan ijskoud en zonder ook maar een greintje gevoel naar een patiënt kijken. Ik kan mijn werk doen zonder dat ik daarbij word gestuurd door een mening, gevoel of andere factoren. Een ijskoude klinische blik, waardoor ik de constante stroom van ziektes, dood, verdriet, pijn en andere nare gewaarwordingen aankan. Ik maak soms gekscherend de opmerking dat ik geen hart heb, maar een vakje waarin ik mijn autosleutels kan opbergen.

Ik heb naast de titel Verzorgende IG en de namen 'Broeder Sjuul' en 'zuster' ook nog de bijnaam 'Lucia de B 2', omdat ik in de terminale zorg werk. Ook ben ik 'het ijskonijn', omdat ik die ijskoude, gevoelloze en klinische blik heb, en ben ik 'de beroepsidioot' omdat ik alles wil leren en doen. Er zijn de afgelopen maanden maar drie mensen geweest die door de ijskoude blik heen konden dringen en me lieten huilen. De eerste was net voor Covid-19 z'n intrede deed in Nederland.

Thea

Thea, een jongedame van 43 jaar oud, ligt voor mij te sterven. Ik heb de familie gebeld (Henk van 42, Milou van 6 en Mirjam van 7). Ze komen met gierende banden naar ons toe. Zijn vrouw en hun moeder is zo snel zo hard achteruitgegaan, dat ik het geen uur meer geef. Het is een kwestie van kwartieren voor Thea zal komen te overlijden.

Ik ken deze mensen goed; een maand of 4 daarvoor waren ze hier voor hetzelfde. Maar Thea wilde nog niet dood en de verlenging van het leven wordt gespeeld. Vier maanden van afscheid. Zachtjes hoor ik achter mij de deur opengaan, en samen met Henk komen de kinderen binnen. Ik leg Henk uit wat ik denk, en zeg dat hij natuurlijk altijd kan bellen als hij mijn hulp nodig heeft.

Voor ik wegga, komt Mirjam naar me toe. Ze zegt: 'Gaat mama dood?' Ik antwoord dat ik dat wel denk, maar dat ze maar moet kletsen tegen mama, want dat hoort ze nog wel. Ik blijf even kijken en hoor Mirjam zeggen: 'Het is goed, mama, we worden wel gelukkig met z'n drieën. Je hoeft niet te vechten.' Alsof ik een dolk door mijn ruggengraat heen kreeg. De tranen schoten in mijn ogen, en ik wist niet hoe snel ik die kamer uit moest komen en de post in moest rennen. Daar heb ik als een klein kind zitten huilen. Mijn collega’s, die geschrokken naar me keken, vroegen wat er was. Ik kon niet over mijn lippen krijgen welk beeld ik voor me zag. 

Tom

De tweede die me heeft laten janken, was Tom. Jullie weten nog wel die patiënt met zaadbalkanker? (niet? Lees het hier). Hij vertelde ’s middags dat veel van zijn vrienden niks van zich lieten horen. Ik heb anderhalf uur met hem over zijn leven zitten praten. Het is de volgende dag dat ik hem om 7 uur (lig je in het ziekenhuis, moet je nog vroeg je nest uit) uit zijn bed sta te trommelen. Ik zeg: 'En, goed geslapen?' Hij zegt: 'Ja, dank je wel.' Tom doet me denken aan iemand, dus ik vind het al wat lastig. In een split second staat hij op, en in zijn onderbroek geeft hij mij een knuffel. Hij zegt: 'Dat je de tijd voor me hebt genomen.'

Mijn ogen zijn vochtig als hij me loslaat uit die knuffel, en ik excuseer me met de smoes dat ik even wat moet doen. Daar kwamen de waterlanders weer. Het enige dat ik kan denken, is: ‘Doe normaal jij, melancholische gek. Niet janken.’ Maar die knuffel zorgde ervoor dat het complete Antarctica rond mijn hart smolt, en ja, dat smeltwater moest ergens heen. Met dikke rooie ogen van het janken loop ik terug en ik doe de metingen. Ik zeg alleen maar ‘sorry’, en hij zegt: ‘Geeft niks, ik snap het.’

Aagje

De derde is Aagje. Ze is van beroep arts en vecht tegen haar tranen als ik haar vanochtend de HOLDING op rijd. Ze komt alleen binnen en heeft geen man en kinderen. Ik vind het moeilijk om dat soort mensen te zien. Ik durf niet zo goed te vragen naar haar verhaal, dus lees ik haar medisch dossier. Het dossier is uitgebreid en ik lees van a tot z wat er is gebeurd. Ik kijk naar twee ogen vol pijn en ineens greep het me aan. Die blik in haar ogen deed me zo intens zeer... Dan kun je arts zijn en alle kennis op je gebied hebben, maar deze ziekte maakt geen onderscheid in opleiding. Die ene zin in haar dossier gonst steeds door mijn hoofd: 'Het beïnvloedt mijn leven, want ik kan mijn vak niet meer uitoefenen.'

Dus ja: ook dit ijskonijn heeft gevoel. Want ondanks dat ik zonder gevoel mijn werk kan doen en koud en klinisch kan kijken, raken sommige dingen mij diep in mijn hart.