Blogger Claudia - 'Je geeft iets aan en noemt de maat; zo ontstaat een prachtige choreografie tussen de instrumenterende en de arts'

De patiënt moet gedurende zijn reis door het ziekenhuis veelvuldig zijn naam en geboortedatum vertellen. Tegen de tijd dat hij op de OK aankomt is hij er al flauw van, dat merken we regelmatig. Wij leggen op onze beurt dan telkens weer geduldig uit dat het écht noodzakelijk is om verwisselingen en andere nare problemen te voorkomen.

Steeds hetzelfde

Als ik op mijn PB-dag (wanneer ik mijn praktijkbegeleiderstaken op kantoor uitvoer) achter de computer zit, hoor ik de patiënten achter mij langskomen wanneer ze vanaf de holding met bed en al naar de operatiekamer worden gereden. De anesthesiemedewerker vertelt tijdens die wandeling wat er te gebeuren staat, zodat de patiënt optimaal is voorbereid en weet wat hem te wachten staat. Super vind ik dat, heel patiëntvriendelijk, maar van de meeste collega’s kan ik het ‘standaard riedeltje’ inmiddels dromen. Een BINGO-kans voor mij ?

Geen nummertje

Bij ons op de OK is de patiënt geen nummertje en daar ben ik (samen met mijn collega’s) erg trots op. Toch kán je onmogelijk voorkomen dat je in herhaling valt wanneer je dagelijks hetzelfde aan het uitleggen bent. De ene collega is wat creatiever in de uitleg dan de ander, maar wat me altijd opvalt is dat er goed wordt gekeken naar waar de patiënt behoefte aan heeft. De één wil meer uitleg, de ander is meer op zichzelf en dat wordt naar mijn mening feilloos aangevoeld. Het echte fingerspitzengefühl, wat je alleen leert door je vak lang uit te oefenen.

Altijd hetzelfde

Wat echter altijd hetzelfde blijft, zijn de veiligheidsprocedures. De medicatie dubbelcheck, om maar eens iets te noemen. De anesthesiemedewerker zuigt in het bijzijn van een collega medicatievloeistof op uit de ampul, waarbij beide partijen het etiket hardop voorlezen en de houdbaarheidsdatum checken. Daarna komt er een sticker op de spuit, met daarop de naam en dosering van het medicijn en twee parafen van degenen die de dubbelcheck hebben gedaan. Bij toediening wordt het etiket getoond en zegt degene die de medicatie inspuit welk middel hij van plan is te geven, zodat ook daar gecheckt kan worden of er niet per ongeluk een verwisseling plaatsvindt.

Choreografie

Ook steriel aan tafel gebeuren dergelijke dingen semiautomatisch. Je weet dat je ze doet, maar het gaat zo in je systeem zitten dat je er niet werkelijk meer over nadenkt.

Als je meerdere vloeistoffen in steriele bakjes hebt klaarstaan, zijn er bijvoorbeeld allerlei manieren om te markeren wat fysiologisch zout is en wat (bijvoorbeeld) contrastmiddel is. Ik laat zelf vaak het spuitje met opgetrokken contrastmiddel IN het bakje staan, terwijl het zoutbakje leeg is. Als er een spuit bij hoort, leg ik die ervoor. Zo creëert iedereen zijn eigen methodes. Geef je dan de spuit aan de arts, dan zeg je hardop wat het is: 'Zout' of 'Contrast', terwijl je de spuit in zijn hand stopt. Met boor- en zaagmateriaal, pasprotheses en schroefjes en dergelijke gaat dat op dezelfde manier. Je geeft iets aan en noemt de maat. Zo ontstaat er een prachtige choreografie tussen de instrumenterende en de arts.

Orthopedie

Bij het plaatsen van een prothese wordt altijd gestart met de kleinste maat frees. 'Eén', zeg je bij het aangeven. De arts raspt ermee door het bot, geeft het instrument terug en jij staat klaar met de volgende maat. 'Twee', zeg je dan, en zo gaat dat verder tot je bent aangekomen bij de passende maat voor die patiënt. Als geoefende operatieassistent hoor je aan het raspen of aan het inslaan dat ‘het moment’ nadert. De buitenranden van het bot (cortex genaamd) maken namelijk een ander geluid dan het merggedeelte (spongiosa), dus als de toonhoogte verandert, kom je in de buurt van de passende maat. Wanneer de maat van de pasprothese is vastgesteld, houdt de omloop het doosje met de werkelijke prothese op, zodat zowel de arts als de instrumenterende kunnen checken of de correcte prothese (links/rechts) en de juiste maat (bijvoorbeeld steel nummer zes) worden uitgepakt.

Duur

Naast de patiëntveiligheid gaat het er daarbij ook om dat het super duur is om de verkeerde prothese open te maken. Eenmaal steriel aangegeven is de prothese ‘gecontamineerd’ met patiëntenmateriaal (van de persoon waar de prothese bij wordt geplaatst natuurlijk) en daardoor is het onmogelijk om die prothese nog voor een andere patiënt te kunnen gebruiken. Opnieuw steriliseren kan in zo’n geval niet (dat geeft micro beschadigingen en zou de levensduur van een prothese ernstig kunnen benadelen). Een secure controle dus, maar het belangrijkste is wel dat een verkeerde maatvoering onherroepelijke schade zou opleveren voor de patiënt. Te groot en het bot beschadigd, te klein en er kunnen luxaties optreden (dan schiet het gewricht met prothese telkens uit de kom).

Proeve van Bekwaamheid

Als het allemaal lekker loopt en de choreografie dus optimaal is, wordt het net een soort dans. Je komt in de flow, geeft instrumenten aan voordat de arts erom vraagt, pakt ze terug terwijl je de volgende al in je hand hebt en zo gaat dat door. Super leuk om te ervaren! Ook vanaf de zijlijn. Ik stond eens bij een leerling die zijn Proeve van Bekwaamheid deed (een soort praktijkexamen om door te mogen naar het volgende leerjaar) en zag vanuit mijn observatierol hoe synchroon het samenspel verliep; zelf kreeg ik er een warm en trots gevoel van.

Het is zo mooi om een leerling te zien groeien in zijn proces. Ik weet niet meer precies of ik nu de opmerking maakte, of de aanwezige docent (medebeoordelaar), of de orthopeed, maar in elk geval hadden we het over ‘de symfonie van het instrumenteren’ en hoe prachtig het samenvloeide. De werkbegeleider die aanwezig was moest proesten en vroeg om een badkuip… Ze vond onze metafoor te slijmerig en dus was een lekbakje voor haar figuurlijke braakneiging niet genoeg… Tja, ieder zijn ding. Ik zal wel een zacht ei zijn, maar ik word er blij van als patiëntveiligheid en werkplezier met elkaar samenvloeien.