Podcast over kanker & seksualiteit: 'Het komt nauwelijks aan bod in de zorg'

Stel, je bent jong en je hebt kanker. Dan is het al niet makkelijk om met je zorgverlener te beginnen over de seksuele gevolgen van de ziekte. En dan krijg je vaak nog een knullig antwoord ook. Journaliste Daan Borrel stelt dit taboe aan de kaak in de podcast De Bespreekkamer. ‘Waar ze vooral tegenaan lopen, is dat het onderwerp amper aan bod komt.’

Waarom hebben jullie deze podcast gemaakt?

‘Elk jaar krijgen 2700 mensen tussen de 18 en 35 jaar de diagnose kanker. De ziekte en de behandeling daarvan kan grote gevolgen hebben voor hoe je seks en intimiteit ervaart. Uit een onderzoek bleek dat zestig procent daarover helemaal geen informatie ontving van een zorgverlener, terwijl 98 procent aangaf het wel belangrijke onderwerpen te vinden. Omdat ik vaak over seksualiteit en intimiteit schrijf, heeft het Nationaal AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk mij gevraagd een podcast te maken.’

Wat doet kanker met je seksleven?

‘Er zijn veel invloeden, zowel lichamelijk als geestelijk. Vaak neemt de behoefte aan seks in het begin af en heb je daarna te maken met een gemedicaliseerd lichaam. Dat is heel duidelijk als je bijvoorbeeld zaadbalkanker, borstkanker of eierstokkanker krijgt, maar ook bij andere vormen van kanker gebeurt dat. Jongeren merken dat de intieme verhouding met hun lijf is verstoord. Dat heeft natuurlijk gevolgen voor jezelf en voor de seksuele relatie met anderen. Medicatie, zoals chemo of prednison, kan ook allerlei invloeden hebben. Je krijgt bijvoorbeeld meer of minder libido of een droge vagina.’

Waar lopen deze jong volwassenen tegenaan in de zorg?

‘Sommigen krijgen met botte of knullige opmerkingen te maken. Zo werd tegen een jonge vrouw met borstkanker gezegd: "Je hebt nu het lichaam van een vijftigjarige vrouw, die hebben nu eenmaal minder zin in seks." Een ander vroeg of ze eens met een seksuoloog kon praten en kreeg als reactie: “Waar is je vriendje dan?” Toen ze zei dat ze op dat moment geen vriendje had, antwoordde de arts: “Kom dan maar terug als je een vriendje hebt, anders hoef je niet met een seksuoloog te praten”. Maar waar ze vooral tegenaan lopen, is dat het onderwerp seksualiteit amper aan bod komt. Het wordt even opgesomd bij het rijtje gevolgen van de behandeling, maar vaak wordt er daarna niet meer naar gevraagd. Terwijl het juist gaat leven als je die behandelingen achter de rug hebt.’

Wat zouden zij willen veranderen?

‘Dat seksualiteit en intimiteit bespreekbaar worden gemaakt. Nu krijgen ze soms het gevoel dat het taboe is of er wordt wat laconiek over gedaan. Als een zorgverlener er niet over begint, vinden ze het zelf ook lastig om het aan te kaarten, terwijl het wel iets is waar ze mee bezig zijn. Daarnaast willen ze ook graag dat open en eerlijk benoemd wordt wat de gevolgen van kanker kunnen zijn, dat de seksualiteit soms niet meer is wat het was.’

Wat kunnen zorgverleners leren van de podcast?

‘Volgens mij zijn deze verhalen heel leerzaam, ze zijn zo open en kwetsbaar. Je krijgt als zorgverlener een goed idee van hoe jong volwassenen graag benaderd willen worden en wat je kunt verwachten als je met hen praat. Een algemene tip is gewoon een open vraag te stellen. Zoals: “Heeft het eigenlijk invloed op je seksualiteit?”. Artsen en verpleegkundigen zijn soms bang dat een patiënt er niet over wil praten, maar in de praktijk blijkt dat meestal helemaal niet zo te zijn.’

Waar is de podcast te beluisteren?

‘Er zijn vier afleveringen. Ze zijn te beluisteren op de website van het AYA ‘Jong & Kanker’ Zorgnetwerk, Soundcloud, Spotify, iTunes of te downloaden via de podcast-app op je telefoon.’