Diëtiste Sascha: ‘Met ernstig overgewicht is alles topsport’

‘Hoe kun je het zover laten komen?’ Als je iemand met ernstig overgewicht behandelt of verzorgt, kan die gedachte zomaar door je heen schieten. Diëtiste Sascha pleit in deze blog voor meer begrip en inlevingsvermogen. ‘Obesitas gaat vaak gepaard met veel verdriet.’

Obesitas, dat betekent ernstig overgewicht. Je hebt dan een BMI van 30 of hoger. Vaak hebben we daar wel een mening over: hoe heeft iemand het zo ver laten komen? Op mijn spreekuur hoor ik veel verhalen van mensen met obesitas. En daardoor krijg ik meer begrip en inlevingsvermogen voor hun situatie.

Kinderfoto’s

‘Kijkend naar mijn baby- en kinderfoto’s, ontdekte ik dat er bijna geen foto’s waren zónder dat ik iets te eten in mijn hand had. Het waren altijd foto’s aan tafel. Of foto’s van mij terwijl ik bijvoorbeeld een koekje in mijn hand had. Dat was zo’n eyeopener voor me.’

Draait niet alleen om eten

Op het spreekuur praat ik met een cliënt die inmiddels haar vierde afspraak  heeft. Ze komt om af te vallen en het gaat ontzettend goed. Ze is al 15 kg kwijt. Maar zij en ik weten dat het afvallen niet alleen draait om minder eten. Tijdens onze gesprekken hebben we het over eetgedrag, eetgewoonten, automatismen, omgeving en leefstijl.

Overgewicht: door voeding of opvoeding?

Deze cliënt ontdekte dat bijna alles in haar leven en bij haar familie om eten draaide. Dit zegt iets over mogelijke valkuilen voor de toekomst. Nu is ze enorm gedreven en gefocust op afvallen, maar dat afvallen heeft ze eerder gedaan. Succesvol ook. Maar het bereikte gewicht vasthouden, dat lukte haar niet. Dus is dit haar zoveelste poging.

Negatieve spiraal

Obesitas gaat vaak gepaard met veel verdriet en schaamte. Zo kom je al snel terecht in een negatieve spiraal. Balen van een situatie, daardoor meer gaan eten, dan weer balen van jezelf en je eetgedrag.

Steeds minder zelfvertrouwen

Gevoelens van schaamte, schuldgevoel, negativiteit (‘zie je wel, ik kan het toch niet’) zorgen ervoor dat je zelfbeeld steeds negatiever wordt en hierdoor wordt iemands zelfvertrouwen ook steeds minder. Het idee dat het nog gaat lukken om (eet)gedrag structureel te veranderen lijkt steeds onbereikbaarder.

Confronterend

Als je ernstig overgewicht hebt, word je daar de hele dag mee geconfronteerd. Bedenk maar eens hoe je je sokken en schoenen aan moet doen, als je bijna niet kunt bukken of voorover buigen. De trap op en af lopen, je huis schoonmaken, als je een stuk moet lopen en je moet je lichaam met je meeslepen. (Overmatig) zweten, hijgen, buiten adem raken, dat zijn dan dagelijkse worstelingen.

Uitputtingsslag

Kleding kopen is moeilijk, in een piepklein pashokje met slechte verlichting jezelf aan- en uitkleden is een uitputtingsslag en daarnaast vaak weer een moment van teleurstelling en verdriet. En weer een klap voor je zelfbeeld; je spiegelbeeld haten. Een zitplaats vinden in het openbaar vervoer. Of die niet vinden en de hele reis moeten staan op je voeten die toch al zo’n pijn doen van het gewicht dat erop rust. Alles wordt topsport.

Body positivity

Dat er steeds meer positieve geluiden komen over goed in je vel zitten bij elk gewicht, is mooi. Denk aan Mayra Louise met een Instagram-account over body positivity  en auteur van Op je Lijf Geschreven. Of aan artiesten als Lizzo, die zingt en danst en blij is met haar lijf. Dat kleding (en sport)merken hun maten uitbreiden zodat er een gevoel van inclusiviteit ontstaat, in plaats van altijd overal buiten vallen en in een uitzonderingspositie belanden.

Steentje bijdragen

Voor mensen met obesitas is het een hele uitdaging om zichzelf (weer) te waarderen, van zichzelf te houden en lief te zijn voor zichzelf. Het helpt als anderen begrip hebben en niet oordelen. Ook jij kunt hier als zorgverlener een steentje aan bijdragen.