‘Maar ben ik dan de enige die teleurgesteld is dat ik niet doodga?’

Verboden onderwerp

Stilletjes zit ze aan de keukentafel, een vrouw van begin vijftig met korte krulletjes in haar haren. Ze vertelde net dat ze straks echt wees zal worden en dat het heel wat los maakt. Haar moeder horen we vanuit de slaapkamer zachtjes ademen. Ze is gestart met palliatieve sedatie en ligt er rustig en comfortabel bij.

Na een poosje tegen de kast aangeleund te hebben besluit ik erbij te gaan zitten. Vandaag is er een beetje meer nodig, merk ik. Een beetje meer luisterend oor en betrokkenheid, het er simpelweg gewoon zijn.

Ze kijkt naar haar handen die friemelen aan de franjes van het tafelkleed. Ik zie haar hersenen duidelijk overuren maken. ‘Wat gaat er allemaal in je om?’, probeer ik. Ze zucht diep, ‘Ik ben zelf net genezen van kanker, terwijl ze hadden gezegd dat ik niet te genezen was. Het is een wonder.’ Ik bespeur een gevoel wat ik niet kan plaatsen en laat de stilte even liggen. ‘Ik zou ook doodgaan’, zegt ze snel.

Ze lijkt teleurgesteld, maar ik weet niet helemaal zeker of dit klopt. Teleurgesteld omdat ze niet doodgaat? Een beetje stotterend begin ik aan mijn vraag. ‘Ik weet niet of ik het goed zie, maar je lijkt teleurgesteld dat je genezen bent?’ Haar heldere, betraande blauwe ogen kijken mij verschrikt aan. Ze mompelt wat binnensmonds en het lijkt erop dat ze het weg wil wuiven.

‘Je mag het delen hoor’, zeg ik. ‘Vind je mij niet gek dan?’, antwoordt ze hier gelijk achteraan. Haar vingers maken ondertussen een vlechtje in de franje. Ze begint te vertellen. Hoe ze zich in al die tijd van ziek zijn had voorbereid op de dood. Het verlangen naar de rust, de berusting gekregen in het afscheid van het leven en de mensen die ze liefhad. Maar nu moet ze het leven gewoon leven en ziet ze haar moeder die doodgaat.

‘Ben ik gek? Ik denk dat ik gek word.’ Ze kijkt mij doordringend aan. ‘Nee, je bent mens’, zeg ik en leg mijn hand op die van haar. ‘Maar ben ik dan de enige die teleurgesteld is dat ik niet doodga?’ Ik zucht diep. ‘Ik denk dat je zeker niet de enige bent, maar wel degene die krachtig genoeg is om het uit te spreken.’ Ze knikt en heeft ondertussen vijf gevlochten franjes in haar handen.

We lopen naar het bed van haar moeder. ‘Ik gun je zo de rust waar ik zo op gehoopt heb, mijn tijd komt nog wel. Ga jij maar vast.’ Ze drukt een zoen op het voorhoofd van haar moeder.

‘Dank je wel dat jij dit verboden onderwerp hebt aangesneden’, zegt ze terwijl ze aanhalingstekens met haar vingers in de lucht maakt. ‘Bedankt voor je openheid’, zeg ik terug. En dat meen ik oprecht.

Praten over de dood en alles wat daarbij hoort: zo belangrijk, zo waardevol en soms zo ontzettend moeilijk.