‘Handschoen, waar ben je allemaal geweest?’

‘Poephandschoen’

‘Op welk moment tijdens de zorg doe jij het gebit in de mond van de bewoner?’, vraag ik tijdens een scholing over hygiëne. De collega’s geven antwoord. Bij de meesten is dat als de zorg bijna is afgerond. De bewoner zit schoon en aangekleed voor de spiegel en dan komt het moment van haren kammen en gebitsverzorging. Mijn collega’s lijken tevreden met hun antwoord.

‘Met welke handschoen?’ En dan valt het stil. ‘Is dat dezelfde handschoen waarmee je de bewoner gewassen hebt?’, voeg ik er ter verduidelijking aan toe. Ik zie ze denken en nagaan hoe ze de zorg geven.

Dan is er ineens een collega die toegeeft dat ze niet altijd van handschoen wisselt. Ik vind het moedig dat ze dat durft te zeggen waar al haar collega’s bij zijn. ‘Dat is de handschoen waar je dus de bewoner mee gewassen hebt. Een vieze handschoen. De 'poephandschoen' en mijn collega’s begrijpen meteen wat ik bedoel.

Geregeld noem ik die handschoen ‘de poephandschoen’. Dat is de handschoen die overal geweest is en van top tot teen de bewoner heeft aangeraakt. Je kan je er vast wel een voorstelling van maken. Vervolgens reist die ‘poephandschoen’ mee de gang op om de tillift te halen. Soms haalt hij samen met jou nog iets op uit het voorraadhok en raakt hij alle klinken van deuren aan die je tegenkomt. De ‘poephandschoen’ mag mee om de bewoner aan de arm te begeleiden naar de woonkamer waar ontbeten wordt. Hij schuift attent de stoel voor de bewoner aan. ‘Eet smakelijk!’

Handschoenen dragen tijdens de zorg is goed. Door handschoenen te dragen voorkom je bijvoorbeeld de verspreiding van bacteriën. De coronaperiode heeft bijgedragen aan meer bewustwording van het belang van het dragen van handschoenen en het desinfecteren van je handen. Meer dan ooit kwamen we erachter hoe snel je besmet kan raken. De andere kant is dat we nu geregeld handschoenen dragen, terwijl dat niet nodig is. Daarmee denken we dat we hygiënisch werken, maar het tegendeel is waar. Schijnveiligheid dus.

Als ik collega’s met handschoenen over de gang zie lopen, vraag ik me geregeld af: ‘Handschoen, waar ben je allemaal geweest?’ Dat vraag ik ook wel eens aan een collega. Toen ik dat laatst aan een stagiaire vroeg, begon haar begeleidster te lachen. ‘Zie je wel, ik zei het toch. Als de regieverpleegkundige je zo ziet lopen…’ Tja, dat gebeurt, maar je hoeft het niet te doen voor mij. Je doet het voor je bewoner, voor jezelf en ter bescherming van je collega’s.

Ik noem het graag de ‘poephandschoen’.  Die handschoen, die we maar blijven dragen, omdat we denken dat het ons beschermt. Bacteriën mogen dan onzichtbaar zijn, bij ‘poephandschoen’ krijgt men er doorgaans wel een beeld bij. Dan is ineens die handschoen die je maar blijft dragen, niet zo schoon en prettig meer.

‘Lydia, ik heb het me nu aangeleerd om als eerste het gebit in de mond te doen bij de bewoner’, zei mijn collega een aantal weken na de scholing, ‘dan kan het niet misgaan’.  Dat is fijn om te horen. Uiteindelijk zijn kritische vragen ook bedoeld om je bewust te maken van je handelen. Je te laten nadenken over de vraag: ‘Hoe doe ik dat eigenlijk en waarom en kan dat ook anders?’

‘Met welke handschoen doe jij het gebit van de bewoner in?’ Een vraag die mijn collega aan het denken had gezegd. Moedig om daar eerlijk over te zijn en mooi om te horen dat zij haar handelen heeft aangepast. Ze pakte die handschoen op.

En jij, hoe doe jij dat?