'Een kleinigheid, maar voor een ander soms van onschatbare waarde'

Eenzaamheid

Het verbaast me iedere keer weer wat mensen je vertellen in die korte tijd dat je ze ziet. Een vrouw van middelbare leeftijd komt binnen. Ze is klein van stuk en heeft rondingen op de juiste plaats. Haar lange peper- en zoutkleurige haren zitten vast in een staartje en ze mist een paar tanden in haar mond. Ze vertelt me dat ze alleenstaand is, een dochter heeft en twee kleinkinderen. Verder dat ze diabeet is, gordelroos en een katheter heeft. 'Maar ik doe thuis alles zelf hoor', zegt ze. ‘Ik wil niet afhankelijk zijn van een ander.’ Zo, denk ik bij mezelf, dat komt krachtig over. De anamnese nemen we samen door en ik informeer haar over de operatie die ze krijgt.

'Mijn vervoermiddel is een 17-jarig oud barrel, maar ik kom van A naar B ermee, hoor', vertelt ze verder. Er is een tijd geweest dat ik alles at wat los en vast zat en daardoor tonnetjerond werd. Wat voortkwam uit onvrede. Ik was eenzaam en lag alleen maar op de bank na de scheiding van mijn toenmalige partner. Ik voelde me enorm in de steek gelaten en verwaarloosde mezelf. Het vele eten had weer invloed op mijn bloedsuikers. Die ontregelden helemaal, waren veel te hoog, waardoor ik me nog ellendiger voelde.’

'Op een gegeven moment was het emmertje echt vol, kwamen de tranen en die waren niet meer te stoppen. Wat heb ik toen gehuild zeg, maar ik wilde me niet langer sterker voordoen dan ik was. Mezelf niet steeds maar moeten verantwoorden en zeker niet klagend en zwak overkomen. Dat er mensen medelijden met me kregen, wilde ik al hélemaal niet. Wel wilde ik de regie over mijn eigen leven weer terug. Dus op een morgen werd ik wakker, keek in de spiegel en zei hardop: “Dit gaat het hem niet worden zo.” Het was dat ik mezelf geen kaakslag kon geven, anders had ik dat gedaan,’ zegt ze lachend. ‘Het was echt een wake-up call voor me. Ga er wat van maken, want een ander doet het niet, zei ik tegen mezelf.'

'Mede door mijn opvoeding is mijn motto “niet klagen, maar dragen”. Er zijn altijd ergere dingen houd ik mezelf maar voor.’ ‘Wat dapper van u’ zeg ik. 'Ach ja, er is altijd wat bij en met mij, hoor. Wat ik het ergste vind is dat ik niet meer kan werken. Daardoor ben ik een groot deel van mijn sociale netwerk verloren. Nu ga ik er wel op uit, hoor. Eén keer per week naar een hobbyclub om weer onder de mensen te komen. Je moet het immers zelf doen. Achter de geraniums blijven zitten kan altijd nog.'

Niet iedereen lukt het zoals deze mevrouw. Tijdens gesprekken hoor ik regelmatig dat patiënten een klein sociaal netwerk hebben, er geen mantelzorgers zijn na een operatie of dat ze binnen een relatie geen steun ondervinden van een partner of familie. Binnen een relatie kent men namelijk ook eenzaamheid. In de media is eenzaamheid momenteel ook een terugkerend onderwerp. Het is een steeds groter wordend maatschappelijk probleem.

December is een maand waarin feest, gezelligheid, vrienden en familie centraal staan. Er is volop eten, drinken, cadeaus en veel sociaal contact. Misschien is er juist in deze maand in je omgeving wel een medemens waar je wat extra tijd aan wil en kan besteden? Een gesprekje, een kopje koffie of thee? Een kleinigheid, maar voor een ander soms van onschatbare waarde.

Er is een groot verschil tussen sociale eenzaamheid, wat gaat over een sociaal netwerk, en emotionele eenzaamheid, waarbij er wel mensen om je heen zijn, maar er gebrek is aan een hechte emotionele band. Marilyn Monroe beschreef zichzelf als vreselijk eenzaam, maar had een enorm sociaal netwerk. 'Eenzaam, maar niet alleen', is een bekende uitspraak van koningin Wilhelmina.