Claudia over 'heujende' orthopeden: ‘Zou het een endorfinerush geven?’

‘Stop de tijd!’ roept de orthopeed op het moment dat hij de agravetang (een soort medisch nietpistool voor huidhechtingen) heeft losgelaten, ten teken dat de operatie voorbij is. Bij iedere operatie wordt onder andere geregistreerd hoe laat we beginnen en wanneer we klaar zijn. Iedere snijdend specialist wil dat zijn operatietijd accuraat wordt bijgehouden. Het planningssysteem werkt namelijk ‘zelflerend’, dus als je lang of kort over een bepaald type ingreep doet, herkent het systeem na een tijdje hoeveel tijd er moet worden ingepland. Aan de hand daarvan wordt beslist hoeveel planbare operaties er binnen een werkdag passen.

Vreemde eend

Bij de orthopedie is het kennelijk van belang om op de seconde nauwkeurig te registeren hoe lang de operatie heeft geduurd. Ik ben daar een beetje een vreemde eend in de bijt, dus ik ben de enige die hiervan staat te kijken. Natuurlijk wil ook ik ‘het programma’ er vlot door werken. Het is in niemands belang dat het operatieprogramma uitloopt en je weet nooit wat de dag je gaat brengen; of er spoed tussendoor komt of iets anders onvoorziens gebeurt.

Doorjakkeren

Maar ik snap werkelijk niet waarom er dusdanig hard doorgejakkerd moet worden dat het operatieprogramma om 15.30u klaar is, terwijl we werken tot 16.15u… Er wordt ingeleverd op koffiepauzes en er wordt volstaan met ‘even snel een boterham naar binnen proppen tijdens het opdekken’ in plaats van een volwaardige lunchpauze van een half uur. Alles wordt bewerkstelligd om maar ‘zo snel mogelijk’ af te ronden.

Heujen

‘Er is maar één tijd en dat is kwaliteit’, roept één van onze orthopeden desondanks standaard een aantal keer per dag. Het liefst net nadat hij in zijn handen heeft geklapt, of heeft gevraagd of de anesthesie al met de patiënt onderweg is. Een collega van mij uit de achterhoek noemt het ‘heujen’, ofwel opjagen. Je moet sterk in je schoenen staan wil je niet meegaan in deze waan van alsmaar sneller willen. Zou het een soort endorfinerush zijn? Net zoals je van hardlopen of langdurig fietsen krijgt?

Flow

Ik heb collega’s die ‘sneller dan het licht’ kunnen instrumenteren. Ik vertelde al eerder dat het de bedoeling is dat je de arts het instrument geeft dat hij nodig heeft voordat hij er om vraagt. Bij de orthopedie verlopen de meeste ingrepen volgens vaste stappen. Je doet handeling A, hebt daar instrument B en C voor nodig, daarna handeling D met instrument E, F en G etc. Het vergt heel wat zweet om dat te leren, want je hebt vaak véél instrumenten sets (een stuk of acht minimaal) met daarin gemiddeld grofweg dertig instrumenten per set.

Operatiedans

Maar als je het dan onder de knie hebt, wordt het soms bijna een dans. Ik aanschouw vaak vanaf de ‘zijlijn’ (als omloop) hoe alle spullen van hand tot hand gaan zonder dat er (daarover) wordt gepraat. Als die choreografie klopt en iedereen precies doet wat hij/zij moet doen op het exacte moment dat het nodig is… Ja, dat voelt prettig, je zit in een ‘flow’ en het is bewezen dat je daar gelukkiger door wordt.

Nadelen

Die flow is natuurlijk prima en een ziekenhuis schijnt goed te verdienen aan orthopedische ingrepen. Dus is het logisch om er ‘zoveel mogelijk’ van in te plannen op een dag. Als we snel ‘wisselen’ (schoonmaken, opruimen en klaarzetten voor een nieuwe ingreep) en er van elke operatie een paar minuten afgeknibbeld wordt kan er misschien weer één ingreep extra bij. Toch vraag ik me wel eens af of dit gedram effect heeft op de kwaliteit. Want waar houdt het op? Is het voor de patiënt nog steeds even goed? Hoever kan je een team ‘oprekken’ om optimaal te functioneren met structureel te korte pauzes?

Karakteristiek filmpje

Als je nog geen duidelijk beeld hebt van het verschil met andere specialismen, kijk dan eens dit filmpje op Youtube… Ik moest er enorm om lachen en het is zeer karakteristiek voor de orthopedie: