'Altijd gedacht dat ik daar te nuchter voor was, maar nu de dood voor de deur staat, word ik helemaal gek van die gedachte'

Daar staat hij. Ogen strak op de deur van de operatiekamers, af en toe een paar passen heen en weer lopend om dan weer even stil te staan. Zijn tas staat op een tafel een eindje verderop. Zijn gezicht is gespannen en straalt tegelijk wanhoop uit. Van de krachtige man, de rots in de branding (zoals ik hem leerde kennen) is niet veel meer over.

Hij ziet me niet aankomen en als ik een praatje met hem aanknoop, kijkt hij me nauwelijks aan. Zijn ogen blijven op de deur van de operatiekamers gericht. Daarbinnen ligt zijn vrouw die een ingrijpende operatie moet ondergaan.

Ik laat een briefje achter op het nachtkastje naast het bed waar ze straks komt te liggen en neem haar onbewust toch ook een beetje mee naar huis. We schelen maar een paar jaar, de feestdagen staan voor de deur, de tijd van bezinning, achterom én vooruitkijken naar een nieuw jaar met nieuwe kansen…, maar niet voor haar.

Een paar maanden geleden was ze nog bij me voor controle. Het ging goed met haar, eindelijk de boel weer een beetje op de rit, geen last meer van haar borst, de laatste operatie gehad. Meestal kwam ze alleen en samen hadden we dan een fijn gesprek, vol met humor en zelfspot, altijd in voor een dolletje. Zo heeft ze haar hele behandeling ook ondergaan, niet moeilijk doen, stapje voor stapje, een traan als het nodig was maar vooral veel lachen, zo ken ik haar. De mammografie liet gelukkig niets geks zien en we sloten af met 'tot volgend jaar', niet wetend dat we elkaar veel eerder zouden ontmoeten.

Anderhalve maand na de controle krijgt ze last van haar rug, klachten die ze herkent van een hernia die ze jaren geleden eens heeft gehad. Ze maakt ze een afspraak bij de huisarts en de fysio om te starten met pijnstillers en goede oefeningen, maar na zes weken gaat het bergafwaarts. Ze kan nauwelijks een stap meer zetten en lijkt zelfs wat benauwd, al wimpelt ze dat in eerste instantie weg.

Na verschillende scans komt het vernietigende antwoord: uitgezaaide kanker. Dusdanig dat beter worden niet meer in het rijtje voorkomt. Ik lees het verslag nog eens en nog eens en het lijkt maar niet door te dringen. Ongrijpbaar, onwerkelijk, niet eerlijk, onrechtvaardig, het grote waarom waar ik geen antwoord op zal krijgen en zij ook niet.

We spreken af en hebben het over de praktische kant: wat betekent dit voor het werk wat ze doet, blijven werken of niet, financiële consequenties? Wat als ze straks niet meer mobiel is, wie gaat er voor haar zorgen en voor haar kinderen?

Weloverwogen kiezen we onze woorden, het lijkt wel een gesprek in slow motion. Af en toe valt het even stil en zitten we ieder in onze eigen bubbel. We lachen om een grap die ze maakt om vervolgens te praten over haar diepste angsten: angst om haar man en kinderen achter te moeten laten, angst voor de pijn die onvermijdelijk zal komen, angst om dood te gaan. 'Altijd gedacht dat ik daar te nuchter voor was, maar nu de dood voor de deur staat, word ik helemaal gek van die gedachte', zegt ze dan. Ik luister, stel vragen en samen ontrafelen we de enorme brij die in haar hoofd is ontstaan. Ze herkent zelf het patroon van alles bedekken met een dosis humor, net zoals haar moeder dat ook met alles deed. 'Daar moet ik ook maar eens mee ophouden, want zo grappig is dit niet.' Yvette kijkt me aan met een blik die wacht op mijn antwoord. Ik denk even na en gooi het dan over een andere boeg. 'Zou het zo kunnen zijn dat je alles bedekt met humor om een andere emotie niet te willen voelen?'

Een paar intens groene ogen kijken me aan, langzaam worden ze vochtig en dan verschijnt de eerste dikke drup, gevolgd door een heleboel andere. 'Jij bent de eerste die dit ziet en uitspreekt en ja, je hebt gelijk, maar het is voor mij de enige manier om te dealen met verdriet. Het zijn de tranen van mijn moeder want die kon het leven niet goed aan en ik heb me altijd voorgenomen om net zoals zij, mijn kin omhoog te houden, alles te bedekken met een laagje humor, zodat mijn omgeving geen last van mij heeft.'

Terwijl ze dit uitspreekt, zie ik letterlijk een last van haar schouders glijden. Er verschijnt een kleine glimlach op haar gezicht als ze denkt aan haar lieve moeder en langzaam komt er een beetje beweging in haar systeem van geven en nemen, van een last dragen en jezelf durven zijn. Mooie stapjes voor een volgend gesprek.