Obstetrieverpleegkundige Irene over (late) afbrekingen zwangerschappen: ‘Soms wordt een kindje nog met een hartslag geboren’

Een fotoboekje, hand- of voetafdrukjes maken, als het mogelijk is zelfs een plukje haar bewaren van het overleden baby’tje: Irene en haar collega’s doen er alles aan om ouders van een kindje dat het niet heeft gered, toch mooie herinneringen mee te geven. ‘Tegenwoordig leggen we de overleden pasgeborene in een ijskoud waterbad. Dan nemen ze als vanzelf weer de houding aan die ze hadden toen ze in de buik zaten, en worden ze weer mooi roze. Alles om ouders de beste zorg te geven.’

Niet alleen roze wolk

Vreugde en verdriet liggen dicht bij elkaar op de afdeling Verloskunde waar Irene werkt. In ‘haar’ academisch ziekenhuis bestaat de afdeling Verloskunde uit meerdere werkplekken, zoals een zwangerenafdeling, verlos- en kraamkamers. Vanwege haar opleidingen is ze multi inzetbaar. ‘Het meest sta ik op de verloskamers, dat vind ik ook het meest uitdagend’, zegt ze.

Late zwangerschapsafbrekingen

Irene maakt op de verloskamers echter niet alleen roze wolken mee. Vrijwel dagelijks worden er ook zwangerschappen afgebroken. Het gaat dan vaak om late afbrekingen, dus tot 24 weken. ‘Mensen vinden het vaak heftig als ze horen dat ik al honderden overleden kindjes heb gezien. Maar het is mijn werk. Ik doe het zo goed mogelijk, lig er niet wakker van en neem het ook niet mee naar huis. Ik werkte zelfs door toen ik zelf zwanger was, al vroeg ik ouders natuurlijk wel of ze dit bezwaarlijk vonden.’

Waarom een late afbreking?

Een ernstige medische aandoening kan een reden zijn voor een afbreking. Als er op de eerste echo afwijkingen worden gesignaleerd, volgt doorverwijzing naar de specialist. ‘Als er een sombere prognose volgt en er een overweging moet worden gemaakt of het kindje wel kwaliteit van leven heeft met een bepaalde aandoening, zit je al vaak rond de 21, 22 weken. In overleg met bijvoorbeeld een kindercardioloog wordt dan gekeken naar de consequenties. Kan een kind later goed meekomen of raakt het zwaar gehandicapt? Zal het überhaupt wel blijven leven? Kunnen de ouders een leven met een zwaar ziek kind aan? Het is mooi dat in zo’n geval de mogelijkheid bestaat om een zwangerschap af te breken. Vergis je niet, het is een loodzware beslissing met enorm veel verdriet.’

Afbreking op sociale indicatie

Ook op sociale indicatie kan een zwangerschap tot 24 weken worden afgebroken. Dit kan bijvoorbeeld bij een verslaafde moeder die niet voor haar kindje kan zorgen of bij een stel dat niet kan leven met een kind dat ‘misvormd’ is door bijvoorbeeld een hazenlip. Dit gaat uiteraard niet zomaar. Als de ouders werkelijk heel gefundeerd aannemelijk kunnen maken dat ze dit echt niet willen, krijgen ze een aantal gesprekken hierover en wordt samen met de arts beslist.

Niet teveel bij nadenken

In het begin dacht Irene nog weleens: het kan toch niet zo zijn dat je je kindje om een hazenlip of een klompvoetje niet geboren laat worden? Maar inmiddels denkt ze er niet meer bij na. ‘Als ik over elke casus een mening moet vormen, kan ik hier niet meer werken. Toen ik solliciteerde, werd me dat ook duidelijk verteld: we doen veel afbrekingen, daar moet je achter staan.’

Persoonlijke afweging

Irene is ook in gaan zien dat als ouders echt niet voor een kindje kunnen zorgen, het beter af is als het niet ter wereld komt. ‘Er zijn tal van redenen waarom ouders kiezen voor een afbreking. Bij de een begrijp je de overweging beter dan bij de ander, maar dat is persoonlijk. Het is mijn taak ouders zo goed mogelijk te begeleiden bij de bevalling en het afscheid van hun kindje.’

‘Gewone’ bevalling

Een afbreking is heftig, het is in feite een gewone bevalling. Met behulp van medicatie wordt eerst de baarmoedermond gerijpt, daarna volgt medicatie die de bevalling op gang helpt. Soms duurt dit proces een paar uur, soms tweeëneenhalve dag. Vanwege de geringe omvang van het kindje, is tien centimeter ontsluiting niet nodig. ‘Het mooiste is als het kindje eruit komt met placenta, precies zoals ze in de buik zaten. Dan ben ik altijd weer verwonderd hoe mooi de natuur dit heeft kunnen maken.’

Met hartslag geboren

Vaak is het kindje al overleden als het geboren wordt. Soms worden ze echter nog met een hartslag geboren. ‘We leggen het kindje dan bij mama neer in warme doeken, zodat het stervensproces wordt versneld. Het duurt soms nog wel een paar uur. Er zijn weleens ouders die het kindje niet meer willen zien. Toch is het beter voor de verwerking om dat juist wel te doen, hoe pijnlijk ook. Vaak zijn het hele mooie, gave kindjes met alles erop en eraan.’ De hormonen werken ook zoals bij een gewone bevalling, soms wordt zelfs borstvoeding aangemaakt. ‘Je lijf is toch zwanger geweest en moeder geworden.’

Dankbaar

De nazorg is uiteraard superbelangrijk. ‘Soms zijn mensen heel verdrietig, soms zijn ze zo gelaten dat je denkt: doet het je nou niks? We bellen ouders altijd na een paar weken even op. Bovendien komen ze vaak terug vanwege onderzoeken, bijvoorbeeld of een afwijking erfelijk is. Het klinkt misschien gek, maar ouders van een overleden kindje zijn dankbaarder voor de zorg dan ouders die hier een gezond kind hebben gekregen. Ze zijn zich bewust hoe belangrijk het is om op het juiste moment aandacht en goede zorg te krijgen.’

*De naam van Irene is gefingeerd.