'Iemand naakt voor je zien, is kwetsbaar'

De eerste wasbeurt

‘Kan jij je de eerste cliënt nog herinneren die je hebt gewassen?’ Een vraag tijdens de koffie. We komen er op door een gesprek dat ik heb met een stagiaire. Ze vertelt me dat ze nu vooral meeloopt en meekijkt. Ze geeft aan dat ze het spannend vindt om iemand zelf te wassen. Doorvragend speelt daar ook in mee dat je een bewoner naakt ziet. Dan luistert ineens iedereen mee. Er wordt door een collega aangegeven dat we daar bij stagiaires niet altijd voldoende bij stilstaan. Het is spannend om de eerste keer iemand naakt te zien. Dat hebben we allemaal voor de eerste keer meegemaakt.

‘Kan jij je dat nog herinneren?’ En dan komen de verhalen.

Voor mijzelf was dat in het verpleeghuis waar ik stage ging lopen op een afdeling met bewoners met dementie. Het was mijn allereerste stage en ik vond het ontzettend spannend. De collega die me opving, liet in alles merken dat ze dacht dat ik al heel veel kon. Ik volgde immers de HBO-V. Ruimte voor een gesprek was er niet, we gingen aan het werk.

Waskommen werden klaargezet op het nachtkastje en ik kreeg de washandjes aangereikt. Zij ging naar het bed ernaast en ik mocht de bewoner bij het raam gaan wassen. Gordijnen rondom het bed werden dichtgetrokken en daar stond ik dan naast het bed. In het bed lag…een man! Uiteraard hadden we dit geoefend tijdens de opleiding, maar een pop is toch heel anders dan een écht mens.

Moedig ging ik aan de slag in mijn eigen tempo en op de manier waarvan ik dacht dat het goed was. Totdat ik hem zijn onderbeurtje ging geven en ik zijn geslachtsdeel ging wassen. Het was een hele kleine penis en ik kreeg de voorhuid met geen mogelijkheid terug. "Had ik weer." Al vertellend beginnen mijn collega’s te lachen.

Wat heb ik me ongemakkelijk gevoeld op dat moment. Ik durfde door de hoge verwachtingen van de collega, en omdat het allemaal nieuw voor me was, niet te zeggen dat ik het spannend vond. Er was geen ruimte om aan te geven dat ik nog nooit een man naakt had gezien en nog nooit iemand gewassen had. Ik durfde geen hulp te vragen. Dus bleef ik het proberen en kwam het allemaal goed, maar ik ben die eerste wasbeurt nooit vergeten!

Voor een stagiaire is alles nieuw. Ook het wassen van een bewoner. Iemand naakt voor je zien, is kwetsbaar. Daarin maakt leeftijd niet uit. Een stagiaire die ik begeleidde en die op latere leeftijd voor de zorg had gekozen, gaf het ooit ook aan. Ineens sta je daar in een badkamer en was je een oudere man. Dat deed iets met haar en het is fijn als collega’s daar bewust van zijn. In ieder geval alert zijn en vragen of je het spannend vindt. Niet alleen achteraf, maar vooral vooraf. Ga het gesprek aan.

‘Kan jij je de eerste cliënt herinneren die je ging wassen?’

Na jaren werken in de zorg is het bijna niet voor te stellen hoe onzeker je toen was en ongemakkelijk het voelde. Als collega’s wisselen we de ervaringen uit. Van positieve ervaringen in begeleiding en minder positieve. Ze geven allemaal de bevestiging hoe waardevol het is om oog te hebben voor dit onderdeel in de zorg als het gaat om het begeleiden van stagiaires.

De stagiaire luistert aandachtig. Ik hoop dat ze er vooral uit meeneemt dat het niet erg is dat het nu nog wennen is en dat de collega’s waar ze mee werkt allemaal zo begonnen zijn. Ja, ook ik. Het verhaal van mijn worsteling met een voorhuid, zal ze waarschijnlijk blijven herinneren als ze me tegenkomt. Het is niet anders. Het leverde in ieder geval een mooi gesprek op.