Ed is adviseur crisisbeheersing in een ziekenhuis: ‘Ik zorg ervoor dat de zorg 24/7 kan continueren’

Wat houdt je werk in?

‘Ik ben adviseur in crisisbeheersing. Dat betekent dat ik ervoor zorg dat de zorgvraag en -aanbod altijd in balans is, op basis van risico-inschatting vooraf of wanneer zich calamiteiten voordoen. Ik zorg dat we zo snel mogelijk richting hervatting en herstel gaan, mocht zich een incident voordoen. Ik zorg ervoor dat de zorg 24/7 kan continueren, op een acceptabel en gewenst niveau. Geen of zo min mogelijk overlast, hinder of schade voor patiënten of medewerkers, dat is wel de belangrijkste punt om te bereiken in mijn werk.’

Welke soort gebeurtenissen kunnen de continuïteit van de zorg in gevaar brengen?

‘Ik heb twee leuke voorbeelden te noemen. Op dit moment zijn we bezig om het gebouw naast het ziekenhuis met daarin belangrijke structuren te renoveren. Daarin bevindt zich zuurstof, stroom, elektriciteit, de noodstroomvoorziening en de verwarming van het ziekenhuis, maar ook de data- en glasvezelkabels. Hoe voorkom je dat de aannemer tijdens de werkzaamheden toch belangrijke leidingen of kabels raakt? En als het gebeurt, welke maatregelen hebben afdelingen dan nodig om meteen de risico's de kop in te drukken? Ik hou me in de voorbereiding bezig met deze vraagstukken.’

‘Een ander voorbeeld is een grote update in HiX, daarin staat het elektronisch patiëntendossier (EPD) van al onze patiënten, met al hun gegevens. Afgelopen jaar voerden we een update uit van 18 uur. Dat betekent dat je 18 uur lang niet meer rechtstreeks in dat EPD kunt van de patiënten die bij jou liggen of worden behandeld. Daardoor heb je geen informatie meer van je patiënten. Dat is natuurlijk echt risicovol. Dus dat soort ingrepen, dat moet er van tevoren heel goed voorbereid worden. Er moeten alternatieven komen om aan de belangrijke informatie te kunnen komen als dat nodig is.’

Zijn er ook wel eens niet planbare crises?

‘Ja, denk aan het treinongeval in Voorschoten. Met dit soort incidenten met veel slachtoffers overstijgt de zorgvraag het zorgaanbod wat wij als ziekenhuis kunnen leveren. Dus daarvoor is het externe rampenplan ingericht om alles wat van buiten op ons afkomt, om dat in goede banen te leiden. En slachtoffers zo goed en zo snel mogelijk in behandeling te nemen. Maar denk ook aan een schaatsweekend. Dan is er zoveel aanbod van patiënten; botbreuken, hersenschuddingen en erger. Dat ontregelt de zaak totaal. Het heeft wekenlang de normale operatieplanning van ons ziekenhuis verstoord. Dan weet je tot op zekere hoogte, met zo'n weerbericht ziet je het aankomen.’

‘Maar wat ook erg actueel is, zijn cyberincidenten, zoals hacking en data-gijzeling. Daar zijn ziekenhuizen in Nederland meer en meer mee bezig, omdat we dat wel als een belangrijke dreiging voor de toekomst zien. Wij handelen nou eenmaal in essentiële en kwetsbare gevoelige informatie, cybercriminelen willen daar gebruik van maken, om ons af te persen.’

Hoe weten alle medewerkers in het ziekenhuis wat ze op het moment van een incident moeten doen?

‘Het is natuurlijk mooi als je kunt zeggen iedereen weet wat hij moet doen. Maar ik weet ook wel dat dat eigenlijk niet haalbaar is. Daarom hebben we per afdeling specifieke taakkaarten. Dat is een A4’tje waarop met de belangrijkste punten en taken die een medewerker moet doen wanneer een verstoring, incident of calamiteit zich voordoet, zonder de oorzaak te weten. Daarop staat hoe je bereikbaar bent, naar wie jij terugkoppelt, maar ook wat we van tevoren met elkaar hebben afgesproken en geregeld.’

Vind je dit voldoende of vind je dat er meer aandacht moet komen voor crisisbeheersing?

'Wat ik mis in de opleiding van verpleegkundigen is de aandacht voor het aspect van grootschalige opvang bij rampen en het voorbereid zijn op crisis en calamiteiten. Hoe hebben we in Nederland de grootschalige opvang bij rampen georganiseerd? Door wie wordt dat uitgevoerd? En welke betrekking heeft dat op jou als verpleegkundige? Zeker als je een Spoedeisende Hulp- of IC-opleiding volgt moet dat gewoon onderdeel zijn van je opleiding.’

Welke eigenschappen moet je hebben om jouw werk goed te kunnen doen?

‘Je moet zelf ook het gevoel hebben dat het belangrijk is. Dat gevoel van urgentie moet je eigenlijk continu wel hebben. Als je denkt: “Het gebeurt toch niet, of zelden,” helpt dat niet met de uitvoering van je werk. Je moet ook een soort oliemannetje kunnen zijn, vind ik. Waarbij je overal kijkt waar het piept en kraakt en waar risico’s binnen de organisatie liggen. Je moet ook wel een bepaalde sensitiviteit hebben voor veiligheid en risico.’

Hoe ben je in deze baan terechtgekomen?

‘Ik ben begonnen als verpleegkundige, ik heb ongeveer 25 jaar gewerkt als IC-verpleegkundige binnen mijn ziekenhuis. Vanaf 2012 ben ik daarnaast aan de slag gegaan met het externe rampenplan. Dus ik ben heel lang in die dubbelfunctie gebleven. Dat is gestopt bij de aanvang van corona in 2020. Toen ben ik volledig gestopt als verpleegkundige te werken.’

Heb je er voordeel van dat je eerst verpleegkundige bent geweest?

‘Het is wel heel handig als je die praktische kennis inderdaad wel hebt. En dat je beleid niet alleen vanuit de papieren werkelijkheid bedenkt, maar ook bedenkt: oké, maar dit heeft daadwerkelijk op die manier de impact op onze zorgcontinuïteit.’