Viroloog Hanneke Schuitemaker geeft antwoord: alle ins en outs over het coronavaccin - deel 2

Hoe garandeer je de veiligheid van het vaccin?

‘Het vaccin wordt zodanig ontwikkeld dat zoveel mogelijk kennis over de veiligheid en effectiviteit wordt verzameld. Alleen als deze allebei goed zijn, wordt een vaccin toegelaten tot de markt. Over de toelating beslissen de registratieautoriteiten op basis van de gegevens die verzameld zijn in alle preklinische en klinische onderzoeken.’

Klopt het dat de ontwikkeling van het vaccin is stopgezet door Johnson & Johnson? Waarom?

‘De ontwikkeling van het kandidaat-vaccin van Janssen Vaccines (met moederbedrijf Johnson & Johnson) is vrijwillig gepauzeerd nadat een deelnemer een onverklaarbare ziekte ontwikkelde. Inmiddels zijn alle klinische studies weer opgestart.’

Hoeveel mensen (percentage) moeten het vaccin krijgen om effect te zien?

‘Op basis van de immuun responsen die we na vaccinatie meten, zou ons vaccin binnen twee weken kunnen werken. Hoe lang de werking aanhoudt, weten we nu nog niet. Om een effect te zien, is er gezegd dat 70% van de bevolking immuniteit moet hebben, dus afhankelijk van de werkzaamheid van het vaccin en de bereidheid van mensen om zich te laten vaccineren, zal dit percentage sneller of langzamer bereikt worden.’

Zijn er voldoende vaccins beschikbaar om voldoende dekking te krijgen?

‘Het is afhankelijk van het aantal verschillende vaccins dat op de markt toegelaten zal worden - en de snelheid waarmee dit gebeurt - hoe snel er genoeg vaccins zijn om de vaccinatiegraad hoog genoeg te kunnen maken. Hoe meer vaccins er op korte termijn goedgekeurd worden voor gebruik, hoe sneller er bescherming kan ontstaan. Dit is ook afhankelijk van de vraag of voldoende mensen zich laten vaccineren.’

Wat is het effect van het vaccin? Niet ziek? Minder ziek? Wel/Geen drager? Nog wel/niet besmettelijk?

‘In de klinische onderzoeken die nu lopen, wordt onderzocht in welke mate ons kandidaat-vaccin de ziekte voorkomt, de ziekte minder erg maakt en of het infectie kan voorkomen.’

Heeft de snelheid van het ontwikkelen van het vaccin invloed op de veiligheid ervan?

‘Het vaccin kan snel ontwikkeld worden doordat we een vergelijkbare aanpak hebben gekozen die we ook hebben gebruikt voor onze kandidaat-vaccins voor Ebola, HIV, RSV en Zika. Daarnaast lopen veel onderdelen van het ontwikkelingstraject die normaal gesproken na elkaar plaatsvinden, nu parallel. Hierdoor worden er geen shortcuts genomen voor wat betreft de veiligheid, maar neemt het bedrijf een groter financieel risico. Er wordt ook snelheid gemaakt, omdat er heel veel mensen tegelijk aan de vaccinontwikkeling werken. Zowel binnen het bedrijf als daarbuiten, zoals onder andere bij de registratie-autoriteiten en overheden.’

Wat is de lijst van ongewenste bijwerkingen die bij tenminste 1% van de proefpersonen zijn gedetecteerd?

‘Koorts, moeheid, spierpijn, hoofdpijn en pijn op de plaats van de injectie zijn de meest voorkomende bijwerkingen bij de proefpersonen die ons COVID-19 kandidaat-vaccin - dat alleen kan worden toegediend via een injectie - toegediend kregen. Het is daarom aan te bevelen om een pijnstiller en koortsverlagend geneesmiddel te gebruiken als deze symptomen zich voordoen.’

Uit welk land komt het vaccin en in welk land is het getest?

‘Het vaccin van Janssen is bij Janssen in Nederland ontwikkeld, samen met onder andere het Leids Universitair Medisch Centrum en Beth Israel Deaconess Medical Center in de Verenigde Staten. Het vaccin wordt bij mensen in Nederland, België, Duitsland, Spanje, de UK, de VS, Argentinië, Brazilië, Chili, Colombia, Mexico, Peru, Japan, de Filipijnen en Zuid-Afrika getest.’

Hoe lang werkt het?

‘In de lopende klinische onderzoeken wordt bestudeerd of het vaccin werkzaam is, hoe lang het dan eventueel werkzaam is en hoeveel doses er gegeven moeten worden om effectief te zijn en te blijven.’

Wat voor type is het vaccin?

‘Het vaccin van Janssen is een zogenaamd vector vaccin. Het is gebaseerd op een niet-replicerende adenovirale vector, Ad26, die de genetische code voor het S eiwit van SARS-CoV-2 bij zich heeft, wat na vaccinatie in het lichaam tot expressie komt en antistoffen opwekt. Wij dienen particles toe van de niet-replicerende adenovirale vector, meestal in een volume van een halve milliliter. ’

Klopt het dat de risico’s van het vaccin niet bij de fabrikant liggen maar bij overheden?

‘De productaansprakelijkheid van de vaccins ligt bij de fabrikanten. Daarnaast worden er afspraken gemaakt tussen de fabrikanten en de overheden over vrijwaring door de landen in de EU van de farmaceutische bedrijven ten aanzien van claims van derden. Voor deze vrijwaringssituatie gelden specifieke en strikte voorwaarden.’

Gaat u zelf vaccineren?

‘Zodra het vaccin beschikbaar is, zou ik me zeker laten vaccineren als ik ervoor in aanmerking kom.’

Doet dit vaccin iets met je DNA?

‘Nee, het vaccin van Janssen Vaccines doet niets met je DNA.’

Moet je je ook laten vaccineren als je al corona hebt gehad?

‘We weten nog niet hoe lang je beschermd bent tegen COVID-19 nadat je de ziekte hebt gehad. Zolang dat nog niet duidelijk is, lijkt het aan te raden om je te laten vaccineren tegen het virus. Er waren een paar deelnemers aan onze fase 1/2a studie die aan het begin al antistoffen tegen SARS-CoV-2 hadden; ook zij reageerden goed op vaccinatie met ons vaccin.’

Wil je deel 1 lezen, klik dan hier.